O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI Część 7.
- Szczegóły
- Opublikowano: piątek, 07, marzec 2025 15:19
O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI
Część 7.
Kontynuujemy prezentacje wybranych całości pocztowych jednocześnie zapraszamy do dyskusji na temat kolekcjonowania całości czyli przedmiotu, który nas interesuje i któremu poświęcamy kolejne części cyklu. Celem naszym jest zwrócenie uwagi, ale także pobudzenie kolekcjonerów do zainteresowania się zapomnianym elementem działalności poczty, jakim jest prywatna przesyłka listowa. Mamy nadzieję, że zgromadzenie i zaprezentowanie takich właśnie walorów, nawet z niezbyt odległej przeszłości, pozwoli stworzyć nietypowy i wyjątkowy zbiór o wielkiej wartości kolekcjonerskiej, mający także znaczenie w pracach nad historią poczty.
Według twórców Encyklopedii Filatelistyki wydanej w 1993 roku, należało rozróżnić pięć przypadków całości: całość, całość bezznaczkowa, całość fałszywa, całość filatelistyczna i całość formularzowa. Nas interesuje całość, również całość fałszywa bowiem zdajemy sobie sprawę z tego, że wszystko na całości może zostać sfałszowane, poza kopertą oraz całość filatelistyczna, której określenie nijak nie odnosi się do obecnych warunków. Być może w dobie cenzury, restrykcyjnych warunków zagranicznej wymiany znaczków, kradzieży przesyłek lub ich zawartości określenie całość filatelistyczna miało sens.
W polu naszych zainteresowań są prywatne przesyłki listowe ( korespondencja pod postacią listu, kartki z krótką informacją, przeróżne varia jak np. wycinki z gazet, druki, rysunki, z odpowiednią adnotacją, mogą być również znaki pocztowe, czasami banknoty lub monety), która przeszła drogę pocztową od nadawcy do odbiorcy za pośrednictwem poczty. Staramy się pozyskiwać całości pocztowe od 1918 roku ofrankowane znaczkami wydanymi przez Pocztę Polska, ze szczególnym uwzględnieniem okresu po II wojnie światowej. Sprawdzenie, czy przesyłka przeszła drogę pocztową, jest łatwe wtedy kiedy na kopercie przesyłki znajdują się odciśnięte czytelnie; datownik pocztowego urzędu nadawczego oraz datownik pocztowego urzędu odbiorczego. Natomiast problemem są przesyłki, które mają nieczytelne odbitki datowników lub nie posiadają odbitki datownika odbiorczego. W takich przypadkach decydują inne względy, a o przebytej drodze pocztowej danej przesyłki można jedynie domniemywać.
Tworzenie zbioru, o którym piszemy, i jego opracowanie wymaga czasu, a tego jest niewiele, bowiem jak pisali w 2019 roku analitycy i ekonomiści Poczty Polskiej, do roku 2030 znikną przesyłki listowe i stanie się tak wobec gwałtownego rozwoju elektronicznych środków komunikacji. W aktualnej sytuacji Poczty Polskiej zmiany mogą nastąpić jeszcze szybciej. O listach i całościach społeczeństwo szybko zapomni. Przypominanie, niewiele zmieni. Były w przeszłości akcje przypominające i listy i całości. Była wielka akcja promocyjna podjęta przez UPU w 1957 roku, która miała upowszechnić pisanie listów poprzez organizowanie tygodnia pisania listów. Promocja trwała przez wiele lat, a liczba datowników i stempli okolicznościowych z tekstami reklamowymi o znaczeniu i wartości listu stosowanych w Polsce, liczyła się w setkach. Również kolejna akcja prowadzona w 2007 roku, w 50 rocznicę ustanowienia tygodnia pisania listów, nie stała się momentem przełomowym i także pozostała bez echa.
Kolejną wielką akcję, prowadzoną na skalę europejską, w sprawie pisania listów, podjęło Stowarzyszenie Europejskich Publicznych Operatorów Pocztowych (PostEurop). Postanowiono wydawać każdego roku znaczki „Europa” objęte tematem ustalonym przez PostEurop. W roku 2008 tematem był „list”, a raczej hasło „Napisz mi list” (write me a letter). Nie znamy wyników badań na temat efektów akcji, ale nie wydają się wielce obiecujące.
A zatem; czy warto dzisiaj, w dobie telefonii komórkowej, SMSów, internetu z jego możliwościami imitowania komunikacji bezpośredniej także poprzez stosowanie tzw. emotikonów określających stan emocjonalny nadawcy, a jeszcze przy możliwościach jakie stwarza dzisiaj AI, zawracać komuś głowę sprawą pisania listów i sztuką zwaną epistolografią ( z greckiego epistole – list i grapho – piszę )? Czy warto, skoro dla większości społeczeństwa, w tym młodszego pokolenia, napisanie listu, włożenie go do koperty (?), zaadresowanie, pójście z przesyłką na pocztę, opłacenie i nadanie jej, może się okazać pracą nie tyle ponad siły ile pracą pochłaniającą zbyt duży wysiłek intelektualny. Pozostaje tylko wspomnienie, że kiedyś listy zastępowały gazety, a pisane w najróżniejszych warunkach często w najmniej sprzyjających, dawały obraz sytuacji i zdarzeń, były odbiciem stylu życia, kultury i obyczajów, a nade wszystko były rodzajem informatorów o sprawach ważkich nawet gdy miały jednego adresata. Że listy, do czasu upowszechnienia się telegrafu i telefonu – czyli do końca XIX wieku - były najpopularniejsza formą komunikowania się ludzi na odległość. Nawet wtedy gdy ta odległość jest dla nas dzisiaj śmiesznie mała. Bowiem listy wysyłane były do znajomych mieszkających na sąsiedniej ulicy, w innej dzielnicy tego samego miasta w różnych celach. Często chodziło o zapytanie o zdrowie, pożyczenie książki, umówienie się na spotkanie, drobne interesy i tp.
Skoro nie ma i nie będzie listów warto pomyśleć o czymś co po listach zostało, czyli o całościach pocztowych na które składają się koperty prywatnych przesyłek, często skrzętnie przez dziesiątki lat przechowywane przez odbiorców, a w ostateczności oferowane na portalach internetowych.
Całości o których piszemy są dziełem nadawcy przesyłki, który miał prawo folgować sobie w jej zagospodarowaniu (oczywiście w granicach dozwolonych prawem pocztowym), wykorzystując znaczki pocztowe, nalepki czy naklejki oraz dziełem pracowników poczty i innych instytucji państwowych, którzy mieli prawo dokonywać różnych działach na kopercie w postaci odręcznych wpisów, odbitek pieczątek, stempli itp. O zbiorze całości z kilku ostatnich lat pisaliśmy już na stronie internetowej w cyklu „Co nam zostanie z tych lat...”. Przerwaliśmy cykl z powodu braku zainteresowania i braku walorów, ale ślad materialny pozostanie, bowiem całości są zarchiwizowane i dostępne dla chętnych do współpracy.
Obecny cykl jest wynikiem zaskoczenia, jakie przyniosło przeglądanie „staroci” , w których na plan pierwszy wybijały się całości z naklejonymi kompletami znaczków serii wydawanych przez Pocztę Polską.
Pokazaliśmy przykłady całości ofrankowanych znaczkami jednej serii, a obecnie zaprezentujemy na fot.1- 7 całości, które są niewątpliwie ewenementem i które będą stanowić o wyjątkowości naszego zbioru.
Fot. 1 Koperta o wymiarach 164 x 94 mm, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,
przesłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego, Stróże k/ Gorlic w dniu 1.10.1949roku do USA. Przesyłka jest ofrankowana dwoma (!) seriami znaczkówwydanych przez Pocztę Polską. Pierwszą stanowi wydanie prowizoryczne na przesyłki
lotnicze (Fi 441-442) na które składają się znaczki wydania zwyczajnego tzw.
„moskiewskie” (Fi. 342, 342 A, 343) z nadrukiem nowej wartości i napisem
„LOTNICZA” . Znaczek Fi 442 jest w dwóch kolorach, czerwony i brunatnoczerwony.
Drugą serią jest trzyznaczkowa wydana okazji 5. rocznicy
Manifestu lipcowego.(Fi. 495-497). Frankaturę uzupełnia znaczek Fi. 447. Łączny
nominał znaczków wynosi 250,00 zł (a bez liczenia znaczka w innym kolorze 200,00
zł). Opłata za przesyłkę według taryfy wynosiła 60,00 zł + opłata 50,00 zł za każde 5
gramów. Czyli w przypadku wagi przesyłki 20 gramów, opłata wynosiła 260, 00 zł.
Adresat otrzymał przesyłkę 18 października 1949 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot.2 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej, z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, wysłanej
z Urzędu Pocztowego Sieradz, w dniu 7.7.1952 roku, do Szwajcarii. Przesyłka jest
ofrankowana znaczkami dwóch serii, a mianowicie dwuznaczkową serią wydania
okolicznościowego z okazji 110 rocznicy urodzin Marii Konopnickiej (Fi. 601-602)
oraz dwuznaczkową serią wydania okolicznościowego z okazji 140 rocznicy śmierci
Hugona Kołłątaja (Fi. 603-604). Dodatkowo, nadawca przykleił znaczek Fi. 600
wydania okolicznościowego w 140 rocznicę urodzin Józefa Ignacego Kraszewskiego.
Łączny nominał znaczków wynosi 3,15 zł +30 groszy. Opłata za przesyłkę o wadze do
20 gramów według taryfy wynosiła 1,15 zł. Adresat otrzymał przesyłkę 10 VII 1952
roku, o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot. 3 a, b Dwie koperty standardowych wymiarów, przesyłek listowych, prywatnych,
zagranicznych, poleconych,
a) z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłanej
drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Kamienica na Śląsku w dniu 26.4.
1955 do b. NRD. Przesyłka jest ofrankowana znaczkami dwóch serii,
a mianowicie: wydania okolicznościowego z okazji Dnia Kolejarza ( Fi. 728-
729) oraz wydania okolicznościowego z okazji Miesiąca Pogłębienia Przyjaźni
Polsko - Radzieckiej (Fi.730-731). Łączny nominał znaczków wynosi 2,00 zł.
b) z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,
przesłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Poznań 5, w dniu 15.11.1954 roku do Szwajcarii.
Przesyłka jest ofrankowana, podobnie jak w a) znaczkami dwóch serii (Fi. 728-729)
oraz (Fi. 730-731) o łącznym nominale 2,00 zł.
Opłata za przesyłki wynosiła według taryfy 1,40 zł przy wadze przesyłek do 20 gramów. Przy wadze powyżej 20 gramów opłata wynosiła 1,65 zł. Jak dowiedzieliśmy się od Kolegów Klubowych, wykorzystywanie obu wspomnianych serii na przesyłkach było dosyć częste. Z jakiego powodu? Obie serie znaczków wprowadzono do obiegu pocztowego w ciągu jednego tygodnia
września (9 IX , 15 IX). Znaczki Fi.728 i Fi.730 wydano w nakładach po
200 000 sztuk każdy ( w pierwszym zamówieniu). Być może niskie nakłady stanowiły zachętę do nabycia i ofrankowania przesyłek.
Fot. 4 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej wysłanej z Urzędu Pocztowego Poznań 7, w dniu 19.8.1957 roku do Włoch. Przesyłka jest ofrankowana siedmioznaczkową serią wydania zwyczajnego przedstawiającą pomniki Warszawy (Fi. 761-768) oraz dwuznaczkową serią wydania specjalnego „Rozwój Kolejnictwa Elektryfikowanego” (Fi. 699-700). Łączny nominał znaczków wynosi 4,90 zł. Opłata za przesyłkę wynosiła według taryfy pocztowej w obrocie zagranicznym z 13 lutego 1957 roku, przy liście o wadze do 20 gramów, 2,50 zł, a powyżej 20 gramów 4,00 zł. Adresat otrzymał przesyłkę 27 .8. 1957 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot.5 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,
przesłanej z Urzędu Pocztowego Bydgoszcz 1, w dniu 18.12 1959 roku do b. NRD.
Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową serią wydana z okazji 40 lecia Polskiego
Czerwonego Krzyża (Fi. 976-978), dwuznaczkową serią wydana z okazji
Międzynarodowego Kongresu Esperantystów (Fi.967-968) oraz znaczkiem Fi. 975 o
łącznym nominale 6,20 zł. Opłata za przesyłkę według taryfy wynosiła 5,60 zł.
Fot. 6 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
wysłanej z Urzędu Pocztowego Kraków Nowa Huta, w dniu30.7.1985 roku do
Belgii. Przesyłka jest ofrankowana siedmioznaczkowa serią „Współcześni pisarze
polscy” (Fi. 1832-1838), oraz czteroznaczkową seria; „Dzień znaczka – 100.
rocznica urodzin Xawerego Dunikowskiego” (Fi. 2262-2265) o łącznym nominale
22,30 zł +4,00 zł. Opłata za przesyłkę wynosiła według taryfy z okresu 1.7.1985 –
31.01. 1986 roku, 25, 00 zł.
Fot.7a,b Prezentujemy przesyłkę listową, filatelistyczną (!)(a)
ze wszystkimi atrybutami przesyłki zawierającej znaczki pocztowe dozwolone
do wymiany z zagranicą na podstawie zarządzenia Ministerstwa Handlu
Zagranicznego z 1950 roku (b).
Sądzimy, że przesyłka, poza znaczkami, zawierała także specyfikacje i list do
kontrahenta.
Przesyłka polecona z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, ekspresowa z naklejką, drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Stalinogród 1 ( Katowice), w dniu 25.4. 1953 roku do USA. Przesyłka jest ofrankowana: dwuznaczkową serią wydaną z okazji uruchomienia fabryki samochodów osobowych na Żeraniu (Fi. 649-650), dwuznaczkową serią wydaną z okazji 110 rocznicy urodzin Marii Konopnickiej (Fi. 601-602) oraz trzema dodatkowymi znaczkami w tym Fi.609, 600, Fi.654. Ten ostatni znaczek, wydany z okazji 10 rocznicy bitwy pod Stalingradem, jest kuriozum bowiem zamiast podpisu Poczta Polska jest napis Polska Rzeczpospolita Ludowa.
Łączny nominał naklejonych znaczków wynosi 4,35 zł + 15 groszy. Opłata za przesyłkę według taryfy z okresu 4.1.1953 – 31.12.1963 wynosiła ok. 4,25 zł (brak informacji o opłatach lotniczych, przyjęto 15 groszy za każde 5 gramów.
Adresat otrzymał przesyłkę 30 kwietnia 1953 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Dziękujemy Internautom i Kolegom Klubowym, za udostępnianie nam walorów. Poszukiwania przynoszą efekty. Mamy do dyspozycji coraz więcej, coraz ciekawszych całości, które będziemy prezentowali w kolejnych częściach naszego cyklu.
Jerzy Duda
Administrator Piotr
O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI Część 6.
- Szczegóły
- Opublikowano: środa, 26, luty 2025 13:15
O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI
Część 6.
Z pierwszych doświadczeń wynika, że nasz wyjątkowy zbiór, może składać się z różnorodnych całości ofrankowanych serią znaczków wydanych przez Pocztę Polską. Przede wszystkim w zbiorze mogą się znaleźć całości ofrankowane serią znaczków, której nominały nie odpowiadają taryfie, są na ogół wyższe, a celem nadawcy było naklejenie na przesyłce wszystkich znaczków danej serii. W zbiorze powinny naleźć się całości ofrankowane serią znaczków, których łączny nominał nie odpowiadał wysokości opłaty przewidzianej taryfą, wobec czego nadawca doklejał znaczki spoza serii, robiąc to na s t r o n i e r e c t o. Oddzielną grupę stanowią całości ofrankowane serią znaczków naklejonych na stronie recto, a znaczki służące uzupełnieniu frankatury są naklejone na s t r o n i e v e r s o. Pozyskiwanie takich całości wymaga dodatkowej uwagi kolekcjonera. Tworzy również problem przy prezentowaniu całości. Ta grupa całości ma jeszcze jedną modyfikację, mianowicie, kiedy znaczki uzupełniające frankaturę naklejane są na stronie recto i na stronie verso.
Na kolejnych fotografiach, prezentujemy przykłady wybranych całości reprezentujące dwie grupy. Na fot. 1- 8 są to całości ofrankowane serią znaczków z uzupełnieniem frankatury na stronie recto ( z modyfikacją w przypadku dwóch ostatnich całości), a na fot. 9- 16, przykłady całości ofrankowanych serią znaczków z uzupełnieniem frankatury na stronie verso. Prezentowane koperty przesyłek mają, w zdecydowanej większości, standardowe wymiary, z niewielkimi odchyłkami.
Fot. 1 Koperta przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, przesłanej droga powietrzną
z Urzędu Pocztowego, Rawicz Wielkopolski, w dniu 9.12 (?) 1949 roku, do
USA. Przesyłka jest ofrankowana serią „Sławni Polacy”,( Fi. 505-507)
o łącznym nominale 60 zł. Opłata za przesyłkę według taryfy wynosiła 130 zł,
przy wadze listu 10 gramów. Nadawca dokleił znaczek Fi.500 o nominale 80 zł
dla uzyskania zgodności z taryfą.
Fot. 2 Koperta przesyłki listowej prywatnej, zagranicznej, poleconej, z erką w postaci
odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłanej droga powietrzną
z Urzędu Pocztowego Leżajsk, w dniu 28.4.1956 roku, do Danii. Przesyłka jest
ofrankowana serią znaczków (Fi. 815-819) o łącznym nominale 1,40 zł. Opłata
według taryfy wynosiła 1,60 zł. Nadawca dokleił znaczek Fi. 812 o nominale 20
groszy uzupełniający wysokość opłaty.
Fot.3 Koperta nieco większych wymiarów (180 x 105 mm) przesyłki listowej,
prywatnej, zagranicznej, poleconej, z erką w postaci naklejki z wydrukowanym
numerem, wysłana droga powietrzną z Urzędu Pocztowego Lublin 8, w dniu
9.4.1977 roku, do Belgii. Przesyłka jest ofrankowana serią (Fi. 2274-2279)
o łącznym nominale 15,40 zł. Opłata za przesyłkę, według taryfy z 10
października 1975 roku, wynosiła 16,90 zł. Nadawca dokleił znaczek Fi. 2221 o
nominale 1,50 zł. Przesyłka została opłacona zgodnie z taryfą.
Fot. 4 Koperta przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, wysłanej z Urzędu
Pocztowego Kraków 2, w dniu 13.2.1984 roku, do Belgii. Przesyłka jest
ofrankowana serią „Lotnictwo polskie” (Fi. 2404 – 2409) o łącznym nominale
znaczków 22,50 zł. Opłata za przesyłkę, według taryfy za usługi w obrocie
zagranicznym z dnia 30 stycznia 1982 roku, wynosiła 25 złotych. Nadawca
uzupełnił frankaturę znaczkiem Fi.2657 o nominale 2.50 zł.
Fot. 5 Koperta przesyłki listowej, prywatnej, przesłanej droga powietrzną z Urzędu
Pocztowego Kraków 2, w dniu 27.4.1984 roku, do Belgii. Przesyłka jest
ofrankowana serią „Zamki polskie” (Fi. 1911-1918), o łącznym nominale
znaczków 21,60 zł. Opłata za przesyłkę, według taryfy jak wyżej, wynosiła
29,00 zł. Nadawca dokleił znaczek Fi. 2494 o nominale 6,00 zł. Do właściwej
opłaty zabrakło 1,40 zł.
Na kolejnych dwóch fotografiach (6 i 7) prezentujemy przykłady całości z pierwszej grupy ale nieco zmodyfikowane, a mianowicie: frankatura jest uzupełniona przez doklejenie znaczków zarówno na stronie recto jak i verso.
Fot. 6a, b Koperta przesyłki listowe, prywatnej, zagranicznej, poleconej, z erką w
postaci naklejki z wydrukowanym numerem, przesłanej drogą powietrzną z
Urzędu Pocztowego Mińsk Mazowiecki 1, w dniu 12.8.1970 roku, do
Południowej Afryki. Przesyłka jest ofrankowana serią „Dożynki” (Fi. 1545-
1547) o łącznym nominale znaczków 4,40 zł. Opłata za przesyłkę wynosiła,
wg taryfy z dnia 6 listopada 1965 roku, 7,00 zł i dodatkowo za przesyłkę
lotniczą, 1,90 zł za każde 5 gramów. Nadawca dokleił znaczek Fi. 1557
o nominale 10 groszy na stronie recto oraz 6 znaczków na stronie verso ( 3x
Fi. 1685, Fi.1833, Fi. 1836 oraz Fi. 1559). Frankatura została uzupełniona
o 10,15 zł czyli do kwoty 14,55 zł. Odpowiadało to przesyłce o wadze 15
gramów. Przesyłka została doręczona adresatowi 17 V 1970 roku o czym
świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot. 7 a,b Koperta przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej, z erką
w postaci naklejki z wydrukowanym numerem wysłanej z Urzędu
Pocztowego Warszawa 44 w dniu 9.3. 1982 roku, do Belgii. Przesyłka jest
ofrankowana serią „Polska ceramika szlachetna II” (Fi. 2645 –2650)
o łącznym nominale znaczków 30 zł. Opłata za przesyłkę, według taryfy
w obrocie zagranicznym z dnia 30 stycznia 1982 roku, wynosiła 78 zł przy
wadze przesyłki powyżej 20 gramów. Nadawca uzupełnił frankature o dwa
znaczki Fi. 2337 naklejone na stronę recto oraz parkę znaczków Fi. 2390
naklejoną na stronie verso. Łączny nominał naklejonych znaczków wynosi
78,00 zł, zgodnie z taryfą.
Fot. 8 Absolutnie wyjątkowa koperta, o wymiarach 222x 160 mm, przesyłki listowej,
prywatne, zagranicznej, poleconej, z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie
wpisanym numerem, przesłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego
Warszawa 1, w dniu 18.6.1946 roku, do USA. Przesyłka jest ofrankowana serią
znaczków wydania okolicznościowego z okazji pierwszej rocznicy uwolnienia
Warszawy spod okupacji. Wykorzystano znaczki z 1945 roku opatrzone
czarnym nadrukiem „WARSZAWA WOLNA /17 styczeń/ 1945 – 1946.
(Fi 388-393). Znaczki serii mają łączny nominał 32.00 zł. Opłata za przesyłkę,
według taryfy z okresu 1.12.1945 – 31.8.1946 roku, wynosiła 9,00zł (przy
wadze 40 gramów) +5 zł polecenie oraz lotniczy do Nowego Jorku to 20 zł za
każde 5 gramów. Według szacunku opłata wynosiła 115 zł. Nadawca uzupełnił
frankaturę o parkę znaczków Fi.400, Fi.398 oraz Fi.405 o łącznym nominale
85,00zł. Przesyłka dotarła do adresata, po ocenzurowaniu, 1.7.1946 roku.
Na kolejnych fotografiach, znajdują się przykłady całości ofrankowanych serią znaczków, przy czym uzupełniająca frankatura w postaci doklejonych znaczków znajduje się na stronie verso.
Fot. 9 Koperta przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej, z erką w postaci
odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłana droga powietrzna
z Urzędu Pocztowego Wrocław 1,w dniu 14.5.1956 roku do USA. Przesyłka jest
ofrankowana serią „1 Maja” (Fi. 704-706) o łącznym nominale 1,80 zł. Opłata za
przesyłkę,według taryfy, wynosiła 1,40 + 35 groszy za każde 5 gramów
przesyłki droga lotniczą. Nadawca nakleił na stronie verso dwa znaczki
Fi. 762 i Fi.765 o łącznym nominale 50 groszy. Oba znaczki nie zostały
skasowane. Przesyłka dotarła do rąk adresata 21 maja 1956 roku o czym
świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot. 10 a,b Koperta przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej, z erką w
postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu Pocztowego
Łódź 57, w dniu 6.9.1972 roku, do b. ZSRR. Przesyłka jest ofrankowana
serią Znaczków „XI Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Sapporo” (Fi. 1996-
1999) o łącznym nominale 5,15 zł. Nadawca uzupełnił frankaturę, chociaż
nie musiał, paskiem (Fi.1977 Pw 1978) o nominale 1,20 zł naklejonym na
stronie verso (b).
Fot. 11 Koperta przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej, z erką w postaci
naklejki z wydrukowanym numerem, wysłana z Urzędu Pocztowego Warszawa
113 w dniu 23.5. 1974 roku, do Niemiec. Przesyłka jest ofrankowana serią
znaczków wydanych z okazji 7.Miedzynarodowej Wystawy Filatelistycznej
„Socphilex” w Katowicach (Fi. 2161-2163), o łącznym nominale 6,00 zł.
Opłata za przesyłkę, według taryfy, wynosiła 8,00 zł. Nadawca uzupełnił
frankaturę doklejając znaczki Fi. 2144 i Fi. 2155 o łącznym nominale 2,50 na
stronie verso.
Fot.12 a, b Koperta przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej, z erką,
w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu
Pocztowego Wrocław 15, w dniu 24.8.1980 roku, do Francji. Przesyłka jest
ofrankowana serią znaczków „Badanie kosmosu” (Fi. 2511-2515), z tym, że
jeden znaczek serii został naklejony po stronie verso. Łączny nominał
znaczków wynosi 15,50 zł. Opłata za przesyłkę według taryfy z dnia 24
września 1979 roku, wynosiła 16,00 zł. Nadawca dokleił znaczek Fi. 1876
o nominale 5,00zł. Przesyłka dotarła do adresata 30.8. 1980 roku, o czym
świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot. 13 Koperta przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej z erką w postaci
naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu Pocztowego Zabrze 1,
w dniu 13.4. 1984 roku, do Niemiec (RFN). Przesyłka jest ofrankowana serią
znaczków „Polskie wyprawy naukowe” (Fi.538 –2543) o łącznym nominale
23,90 zł. Opłata za przesyłkę, według taryfy z dnia 30 stycznia 1982 roku,
wynosiła 63,00 zł. Nadawca uzupełnił frankaturę parką znaczków Fi. 2337 oraz
2430 o łącznym nominale 41,00 zł, naklejonych na stronie verso.
Fot.14 Koperta przesyłki filatelistycznej, poleconej z erką w postaci naklejki z
wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu Pocztowego Warszawa 52, w
dniu 2.12.1986 roku do Szwajcarii. Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków
„Polskie budownictwa drewniane”( Fi. 2912 –2917) o łącznym nominale
90,00 zł. Opłata według taryfy wynosiła 115, 00 zł. Nadawca uzupełnił
frankaturę naklejając, na stronie verso, znaczek Fi, 2880 o nominale 25,00 zł.
Fot. 15 Koperta przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej z erką w postaci
naklejki z wydrukowanym numerem, przesłanej drogą lotniczą z Urzędu
Pocztowego Kraków 9, w dniu 19.10.1987 roku, do Niemiec (RFN). Przesyłka
jest ofrankowana serią znaczków wydaną z okazji Światowej Wystawy
Filatelistycznej „Hafnia 87” (Fi. 2977-2982) o łącznym nominale 130,00zł.
Nadawca dokleił na stronie verso, dwa znaczki Fi. 2872 o łącznym
nominale 10, 00 zł. Znaczki były zbyteczne i raczej chroniły klapę koperty
przed otwarciem.
Fot. 16 a,b Koperta o wymiarach 220x 162 mm, przesyłki prywatnej, filatelistycznej z
potwierdzeniem stosowną pieczątką trójkątną, zagranicznej, poleconej z erką
w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, ocenzurowaną wysłaną z
Urzędu Pocztowego Białystok 1, w dniu 24.1.1972 roku na Węgry. Przesyłka
jest ofrankowana parkami znaczków całej serii „Wycinanki ludowe”
(Fi.1945-1949) o łącznym nominale 7,40 zł. Opłata według taryfy
zagranicznej z okresu 1.7.1971 – 30.9. 1972 wynosiła 9,05 zł. Nadawca
nakleił dodatkowe znaczki na stronie recto Fi.1964 oraz na stronie verso
Fi. 578 (wycofany 30.11. 1953) i Fi.1419. Przesyłka, jako filatelistyczna,
zapewne dotarła do adresata chociaż brak odbitki datownika odbiorczego.
Pokazane przykłady wskazują na dość duże zainteresowanie użytkowników poczty wykorzystywaniem do frankowania prywatnych przesyłek listowych znaczków wydawanych przez Pocztę Polską w formie serii i tak katalogowanych. To zainteresowanie widoczne jest w różnych okresach działalności emisyjnej Poczty Polskiej, a wykorzystywane w praktyce jest bez względu na liczbę znaczków w serii; od dwóch do dziesięciu, a nawet większej liczby.
Podaliśmy przykłady całości tworzących niezwykły, według nas, zbiór na który składają się całości zaliczane do trzech wspomnianych grup. W następnej części, jeśli tylko uda nam się pozyskać odpowiednią liczbę całości, pokażemy przykłady jeszcze innych rozwiązań, zastosowanych przez nadawców, niekiedy zaskakujących dla kolekcjonerów.
Jerzy Duda
Administrator Piotr
O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI Część 5.
- Szczegóły
- Opublikowano: piątek, 14, luty 2025 11:29
O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI
Część 5.
Polski Związek Filatelistów liczył w 1957 roku ponad 20 000 członków. Oczywiście zbieraczy znaczków wydawanych przez Pocztę Polską było znacznie więcej. Udostępnianie znaczków poprzez abonament, prowadzony wpierw przez Pocztę Polską , a następnie przejęty przez Centralny Zarząd Upowszechnienia Prasy i Książki „Ruch”, reklama oraz prowadzenie ożywionej działalności wydawniczej, wpływało na systematyczne zwiększanie liczby zbieraczy znaczków pocztowych. A takie okazje jak; obchody jubileuszu 400 lat Poczty w Polskiej w 1958 roku, czy światowa wystawa z okazji 100 rocznicy wydania pierwszego znaczka polskiego zorganizowana w 1960 roku, miały dodatkowy i znaczący wpływ na zwiększenie zainteresowania znaczkami. Wprawdzie z upływem lat, Poczta Polska wydawała coraz mniej znaczków produkowanych w technice stalorytu, takich małych dzieł sztuki, a coraz częściej w technice rotograwiury, i w offsecie, ale, jak się okazało, zainteresowanie znaczkami pocztowymi systematycznie rosło.
Koledzy Klubowi zwracali nam uwagę na dwie sprawy, a mianowicie na wykorzystywanie serii znaczków do wydawania tzw. folderów oraz - z nutą krytyki - na zbyt wyraźne akcentowanie całości pocztowych z lat 50. i 60. Padło nawet pytanie, czy w późniejszych latach było równie duże zainteresowanie wykorzystywaniem serii znaczków, do frankowania listowych przesyłek prywatnych.
Sprawa wykorzystywania serii znaczków do folderów może być tematem do następnego cyklu. Foldery były przygotowywane przez różne firmy, a nie tylko przez Pocztę Polską. Na fot. 1 i 2 prezentujemy dwa foldery z których jeden, VII Wyścig Kolarski dookoła Polski jest sygnowany firmą „Czytelnik”, a drugi firmą PPF „Ruch”.
W naszym obecnym cyklu ograniczamy się jednak do prezentowania przesyłek prywatnych, które przeszły drogę pocztową i są ofrankowane serią znaczków wydaną przez Pocztę Polską.
W odpowiedzi na krytyczną uwagę Kolegi Klubowego, prezentujemy całości ofrankowane serią znaczków pochodzące z końca lat pięćdziesiątych i późniejszych XX wieku. Rozpoczynamy od wydań jubileuszowych związanych z obchodami 400 lecia Poczty Polskiej. Z tej okazji , w lutym 1958 roku Poczta Polska wprowadziła do obiegu wydanie okolicznościowe, w postaci jednego znaczka (!) (Fi. 900). Znaczek wydany w technice offsetu nie zasłużył na najwyższą ocenę. Przyczyny, dlaczego tak się stało, są niezbyt jasne. Ale pod koniec roku, wydano pięcioznaczkową serię okolicznościowych (Fi. 918 – 922), także w offsecie w nakładach milionowych każdego znaczka. Co ciekawe, na pytania kolekcjonerów, jak traktować wydania Fi. 900 i Fi. 918 – 922, odpowiedziano: Tematycznie do serii Fi.918-922 należy wydany uprzednio znaczek Fi.900. Dlatego zdarzają się frankowania przesyłek serią Fi. 918-922, a także kompletem ze znaczkiem Fi.900. Na fot. 3,4 prezentujemy przykłady obu rozwiązań.
Fot.3 Koperta o wymiarach 228 x 165 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
Poleconej, z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,
przesłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego, Warszawa Pałac Kultury i Sztuki w
dniu 4.11.1958 roku do USA. Przesyłka jest ocenzurowana, a adresat otrzymał ją
13.11.1958 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Ofrankowanie
przesyłki składa się z czwórek znaczków serii Fi.918-922 o łącznym nominale 29,80 zł.
Znaczki są skasowane ręcznym datownikiem okolicznościowym, stosowanym podczas
wystawy 400 lat Poczty Polskiej (kat. Myśl. nr 58 117). Zgodnie z taryfą z dnia 13 lutego
1957 roku, opłata za przesyłkę o wadze powyżej 20 gramów, powinna wynosić od
12,40 -15,40 zł.
Zarówno koperta jak i jej ofrankowanie wskazują na zainteresowanie, zarówno nadawcy jak i adresata, polskimi znaczkami. Zagospodarowanie pola koperty jest i staranne i świadczące o potrzebie zachowania estetyki przesyłki, a to sprawiło, że koperta stała się obiektem zainteresowania i przedmiotem wykorzystanym w kolekcji.
Fot. 4 Koperta o wymiarach 228 x 165 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
przesłanej droga powietrzną, z Urzędu Pocztowego Poznań 1, w dniu 18.11. 1958
roku do USA .Przesyłka przeszła przez Urząd Celny. Ofrankowanie przesyłki składa
się z serii znaczków Fi.918-922, uzupełnionej trzyznaczkowym paskiem poziomym
znaczka Fi. 900 oraz, dodatkowo, dwoma znaczkami Fi.912. Łączna frankatura wynosi
22,45 zł. Znaczki są skasowane datownikami okolicznościowymi 400 lat Poczty
Polskiej (kat. Myśł. Nr.58 100) oraz okolicznościowym datownikiem z jubileuszowej
wystawy filatelistycznej (kat. Myśl. nr 58 122). Niepokój nasz wzbudza brak datownika
odbiorczego.
Koperty obu przesyłek są unikatami i stanowią cenny materiał kolekcjonerski dla niejednego zbioru. Są przykładami twórczego wykorzystania Poczty Polskiej, mogą zostać zaliczone do „sztuki poczty” i świadczą także o wielkim zaufaniu do instytucji jaką była poczta. Przesyłki przeszły drogę pocztową i zostały na ponad 65 lat zachowane w zbiorach, jeśli nie adresatów, to innych właścicieli. W tym dopatrujemy się uroku poczty i jej działalności.
Fot. 5 Koperta o wymiarach 176 x 125 mm, przesyłki listowej, zagranicznej, poleconej
z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłanej drogą
powietrzną z Urzędu Pocztowego Łódź 1, w dniu 14.3.1960 roku, do Niemiec (RFN).
Adresat otrzymał przesyłkę 16.3.1960 roku o czym świadczy odbitka datownika
odbiorczego. Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków wydania zwyczajnego
„Wielcy uczeni” (Fi. 988-993) o łącznym nominale 6,75 zł.
Seria „Wielcy uczeni”, wprowadzona do obiegu pocztowego 10 grudnia 1959
roku drukowana w technice stalorytu zrobiła wrażenie „serii eksportowej”, zarówno ze
względu na tematykę znaczków, technikę produkcji, jak i autorów - projektanta i
sztycharzy oraz starannego wykonania. Na znaczkach zostali uwiecznieni: Karol
Darwin (1809-1882), brytyjski przyrodnik i geolog; Dmitrij Mendelejew (1834 –
1907), rosyjski chemik; Albert Einstein (1879-1955) urodzony w Niemczech,
obywatel Szwajcarii i USA , fizyk – teoretyk; Louis Pasteur (1822-1885) francuski
chemik; Isaac Newton ( 1643- 1727), angielski fizyk, astronom, matematyk; Mikołaj
Kopernik (1473 1543) polski astronom, matematyk, lekarz, prawnik. Nakłady
znaczków były wielomilionowe poza jednym, a mianowicie o nominale 2,50 zł z mało
znanym wizerunkiem Mikołaja Kopernika. Nakład tego znaczka wynosił 544 000
sztuk.
Opłata za przesyłkę według taryfy z 27 stycznia 1949 roku wynosiła 2,50 +
3,10 + lotniczy do 20 gramów 0,90 gr. Razem 6,40 zł.
Koperta, ofrankowana serią Fi.988-993, robiła duże wrażenie na
oglądających, w tym również na kolekcjonerach i filatelistach, podczas jej pokazu
z okazji Roku Kopernikańskiego. Można z tego wywnioskować, że jest wystarczająco
rzadka, aby można uznać ja za unikat.
Przejdźmy teraz, zgodnie zapowiedzią, do całości ofrankowanych seriami
znaczków wydawanych przez Pocztę Polska po roku sześćdziesiątym. Wybrane
całości prezentujemy na fot. 6 – 17.
Fot. 6 Koperta o wymiarach 160 x 90 mm przesyłki listowej, zagranicznej, przesłanej drogą
powietrzną z Urzędu Pocztowego Poznań 1, w dniu 14.7.1962 roku, do Szwajcarii.
Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków z wydania okolicznościowego „Wielcy
Polacy II” (Fi. 1164-1169). Nominały znaczków wynoszą 3,60 zł., a opłata za
przesyłkę według taryfy wynosiła 3,40 zł.
Fot. 7 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zwykłej,
zagranicznej wysłanej z Urzędu Pocztowego Warszawa 2, w dniu 20. 6. 1964 roku,
do Niemiec (RFN). Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków wydania
okolicznościowego z okazji 600-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego (Fi. 1337- 1341).
Znaczki były wydane w technice stalorytu w nakładach wielomilionowych. Łączny
nominał znaczków wynosi 4, 50 zł. Opłata za przesyłkę, według taryfy pocztowej
zagranicznej z okresu 1.1.1964 – 31.12.1966 roku, wynosiła 2,50 zł.
Fot. 8 Koperta lotnicza, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej z erką
w postaci naklejki z kolejnym wydrukowanym numerem, przesłanej drogą powietrzną
z Urzędu Pocztowego Kraków 28, Nowa Huta (!), w dniu 4.3.1965 roku do USA.
Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków wydania okolicznościowego z okazji 600 lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego (Fi. 1337-1341). Nominał znaczków wynosi 4,50 zł. Opłata za przesyłkę według wspomnianej wcześniej taryfy wynosi 7,00 zł + przesyłka lotnicza 3,00 zł przy wadze przesyłki 10 gramów. Razem 10,0zł. Nadawca uzupełnił frankaturę dwoma znaczkami Fi. 1383 i 1414 naklejonymi na stronie verso. To jednak nie pokryło opłaty za list przesłany drogą powietrzną. Pomimo tego adresat otrzymał przesyłkę 9 marca 1965 roku o czym świadczą odbitki datowników odbiorczych.
Z okazji 600 lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego krakowscy filateliści zorganizowali ogólnopolską wystawę „Jagellonica 1964”, która cieszyła się powodzeniem; wśród z gości z całego świata zaproszonych na jubileusz, wśród uczestników jubileuszowych imprez oraz mieszkańców Krakowa i przyjezdnych z wielu stron Polski. Z okazji wystawy wydano kartki pocztowe (całostki), koperty ilustrowane, oraz stosowano okolicznościowe stemple i datowniki. Zainteresowanie filatelistycznymi pamiątkami było bardzo duże stąd liczba przesyłek listowych ofrankowanych serią Fi.1337-1341 była dużą, a pomimo tego całości takie rzadko są oferowane na portalach internetowych.
Fot. 9 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłana z Urzędu Pocztowego Damasławek,w dniu 8.11.1967 roku, do Francji. Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków wydania okolicznościowego „ Badanie kosmosu” (Fi. 1582 – 1589). Znaczki wydane w technice offsetu w nakładach milionowych. Nominał znaczków wynosi 21,05 zł. Adresat otrzymał przesyłkę 14 II 1967 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. W taryfie przewidziano opłatę za przesyłkę 7,00 zł.
Fot.10 Koperta o wymiarach 182 x 105 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej z erka w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Lublin 1, w dniu 25.2.1977 roku do Belgii. Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków „Witraże polskie”(Fi. 1955- 1962). Nominał naklejonych znaczków wynosi 21,50 + 4,00 zł. Znaczki wydane w technice rotograwiury w nakładach wielomilionowych. Opłata za przesyłkę według taryfy wynosiła 16,90 zł.
Fot.11 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej z erką w postaci odbitki pieczatki z odręcznie wpisanym numerem, wysłanej z Urzędu Pocztowego Łódź 60, w dniu 26.6.1972 roku do b. ZSRR. Adresat otrzymał przesyłkę w dniu 2.7.1972 o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków wydanych z okazji XI Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Sapporo (Fi. 1996-1999). Nominał naklejonych znaczków wynosi 5,15 zł. Znaczki wydane w technice rotograwiury w nakładach wielomilionowych. Opłata za list według taryfy zagranicznej od 1.7.1971 do 30.9.1972 wynosiła 5,10 zł.
Fot.12 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, krajowej, zwykłej wysłanej z Urzędu Pocztowego Otmuchów, w dniu 18.7.1975 roku do Wrocławia. Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków „Kwiaty w twórczości Stanisława Wyspiańskiego” (Fi. 2148-2153) o łącznym nominale 14,50 zł. Znaczki są skasowane okolicznościowym datownikiem stosowanym na wystawie „Lato Kwiatów”. Według taryfy pocztowej, krajowej opłata za list zamiejscowy wynosiła 60 groszy.
Fot.13 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego Częstochowa 1, w dniu 18.11.1976 roku, do Rumunii. Przesyłka jest ofrankowana seria znaczków wydanych z okazji Dnia Znaczka i 100 rocznicy urodzin Ksawerego Dunikowskiego (Fi. 2262-2265). Adresat otrzymał przesyłkę 22.11.1976 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Nominał znaczków wynosi 11,00 + 4,00 zł. Opłata według taryfy wynosiła 12,40 zł.
Fot.14 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego Szczecin 30, w dniu 1.5. 1978 roku, do Niemiec (RFN). Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków wydanych z okazji Dnia Znaczka, „monety polskie” (Fi. 2378-2383). Nominał naklejonych znaczków wynosi 17,70 zł. Znaczki wydane w nakładach wielomilionowych.. Opłata za przesyłkę według taryfy wynosiła 16,90 zł.
Fot. 15 Koperta o wymiarach 205 x 120 mm przesyłki listowej, prywatnej, przesłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Bydgoszcz 1, w dniu 8.12. 1983 roku (?), do Niemiec (RFN). Przesyła jest ofrankowana serią znaczków „Kobiece stroje ludowe” (Fi. 2743-2748), o łącznym nominale 87,00 zł. Opłata za przesyłkę wynosiła ok. 25,90 zł. Pomimo tego został doklejony znaczek Fi. 2728 o nominale 6,00 zł.
Fot.16 Koperta o wymiarach 180 x 105 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej z erka w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu Pocztowego Łódź 42, w dniu 8.9. 1988 roku, do Wilna (Litwa ) b. ZSRR, Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków „Ważki polskie” (Fi.2986-2991) o łącznym nominale 140 zł. Adresat otrzymał przesyłkę w dniu 21.9.1988 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Opłata za przesyłkę wynosiła według taryfy 70, 00 złotych.
Fot. 17 Koperta o wymiarach 180 x 105 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej, z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu Pocztowego Zabrze 19, w dniu 5.8.1989 roku, do Niemiec (RFN). Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków „Konie” (Fi. 3042-3047) o łącznym nominale 170, 00 zł .Według taryfy pocztowej zagranicznej z okresu 1.12. 1989 – 31.7.1989 przesyłka kosztowała – 150 + polecenie 260 zł, razem 410 zł. Pomimo doklejenia znaczka o nominale 40 zł na verso koperty, przesyłka nie była właściwie opłacona.
Jak widać z wybranych przykładów, frankowanie przesyłek, głównie zagranicznych, seriami znaczków wydanymi przez Pocztę Polska, było stosowane przez korespondentów na przestrzeni ostatnich 70 lat. Nadawcy przesyłek, w niewielkim tylko stopniu, interesowali się wysokością opłat wynikających z obowiązujących taryf. Celem było zaopatrzenie koperty przesyłki w komplet znaczków, zaliczonych do danej serii. Mogły się one znaleźć na stronie recto, a w przypadku braku miejsca także na stronie verso. Możemy się domyślać, że dla jednych była to urocza zabawa, dla innych przemyślana forma urozmaicenia kontaktu listowego, ciekawa wymiana walorów filatelistycznych, jeszcze inni mieli, być może, podtekst handlowy. Dla wielu ludzi, pierwszy kontakt listowny, nadawał charakter późniejszej wymianie korespondencji. Zwracano uwagę na; specyficzne ofrankowanie koperty, wykorzystanie ciekawych znaczków, staranne i estetyczne zagospodarowanie. Te „drobiazgi” nadawały wymianie listowej bardzo intymnego charakteru i dawało poczucie zażyłości, nawet od pierwszego listu.
Z dotychczasowych prezentacji widać, że możemy dokonać pierwszej ogólnej klasyfikacji całości. Będą to więc całości:
1/ ofrankowane serią znaczków.
2/ ofrankowane wielokrotnością znaczków danej serii.
3/ ofrankowane dwoma różnymi seriami.
4/ ofrankowane serią znaczków z uzupełnieniem frankatury dodatkowymi znaczkami
pochodzącymi spoza serii.
W dalszy ciągu poszukujemy walorów, Kolegów, Internautów, chętnych do współpracy oraz korespondentów. Zapraszamy na kolejną część już niedługo.
Jerzy Duda
Administrator Piotr
O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI Część 4.
- Szczegóły
- Opublikowano: środa, 05, luty 2025 14:44
O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI
Część 4.
Nie liczyliśmy się z większym zainteresowaniem Internautów tworzeniem wyjątkowego zbioru całości, ofrankowanych seriami znaczków wydanymi przez Pocztę Polską. Chociaż to temat nowy, według nas również, atrakcyjny, to jednak skierowany do osób interesujących się całościami pocztowymi, a takich, jak wynika z rozmów ze znajomymi filatelistami, jest niewielu. Pomimo tego, po ukazaniu się ostatniej części (trzeciej) cyklu, liczba wejść na naszą stronę, wyraźnie się zwiększyła, co może świadczyć o zwiększonej liczbie zainteresowanych wyjątkowym zbiorem całości.
Kontynuujemy zatem cykl, bowiem jesteśmy przekonani, że korespondencja prywatna, którą wybitni filateliści uważali za korespondencję filatelistyczną, niegodną zainteresowania, spełniała nadzwyczajną rolę w działalności poczty. Nadawcy korespondencji, wykorzystywali często nietuzinkowe opakowania (np. koperty różnych wymiarów, wykonane z różnych materiałów, zdobione, wytłaczane, z „okienkiem”), których powierzchnie zagospodarowywali w najbardziej fantazyjny sposób, wykorzystując znaczki pocztowe, według własnej koncepcji i indywidualnego poczucia estetyki, często bez dbałości o poprawność frankowania. Tworzono w ten sposób najbarwniejszą część przesyłek. Nadawali tym samym, pewną specyfikę całej działalności poczty, tworzyli „ludzki wizerunek” instytucji nastawionej na zysk. Korespondencja prywatna czyli przesyłki listowe, najdawniejsza forma kontaktu międzyludzkiego, przekraczająca wszelkie bariery językowe, geograficzne związane z różnymi przeszkodami natury przestrzennej, a nawet natury politycznej, stworzyła, z czasem, coś co nazwano „globalną wioską”. Tamtej sytuacji już, w najbliższym czasie, nie powtórzymy. Możemy tylko delektować się tym co pozostało i jest do pozyskania, dzięki zapobiegliwości wielu kolekcjonerów i osób, które w sposób szczególny traktowały korespondencję.
Wracamy do przykładów, pozyskanych w ostatnim czasie, całości ofrankowanych serią znaczków wydanych przez Pocztę Polską. Mamy dostęp do kilkunastu całości z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku, które prezentujemy z opisem na fot. 1 – 15. Pierwsza całość jest z roku 1952, w którym obowiązywała taryfa pocztowa od 21.04.1952- 3.01.1953. Przypominamy, ze w zakresie taryfy pocztowej posługujemy się opracowaniem Adama Kielbasa-Schoeni, Stanisław Fołta, Taryfy i cenniki opłat Poczty Polskiej 1941-2010, wydanym Basel-Gliwice 2011 roku.
Fot. 1 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, wysłanej drogą
powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 1, w dniu 21.7.1952 roku do Krakowa.
Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków na przesyłki lotnicze (Fi.590 – 593) o
łącznym nominale 7, 85 zł. Nakłady znaczków były wielomilionowe z najniższym
nakładem znaczka o nominale 90 groszy (2 121 700 sztuk). Znaczki wydane w technice
stalorytu, projektowane i sztychowane przez wybitnych artystów z Czesławem
Słanią na czele, wydano jako nieząbkowane i ząbkowane. Taryfa za list zamiejscowy w
obrocie wewnętrznym przewidywała opłatę za list do 20 gr – 45 groszy, opłatę
dodatkową na odbudowę Warszawy, 15 groszy oraz dodatek za pocztę lotniczą, 15
groszy. Razem 75 groszy. Nominał naklejonych znaczków jest 7, 85 zł (?).
Kolejne cztery całości przypominają pokazane już we wcześniejszej części cyklu,
przesłane nawet do tych samych adresatów, co oznacza potrzebę dostarczenia większej
liczby takich właśnie całości, a może znaczków stemplowanych?
Fot. 2. Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, poleconej z
erką w postaci odbitki pieczątki z numerem z numeratora, wysłanej droga
powietrzną z Urzędu Pocztowego Płock 1, w dniu 23.3.1953 roku, do Pragi
.Czeskiej. Przesyłka jest ofrankowana dwuznaczkową serią wydania specjalnego
„Służba zdrowia” (Fi.678-679). Znaczki wydane w rotograwiurze w nakładzie
ponad 10 milionów sztuk znaczka Fi.679 i nakładzie 100 000 znaczka (!) Fi.678.
Znaczek w kolorze malinowym był, dla przeciętnego kolekcjonera, praktycznie
nieosiągalny w okienkach pocztowych, szczególnie w małych miastach.
O rzadkości znaczka niekasowanego i na całości pocztowej świadczą aktualne
ceny katalogowe.
Nominał znaczków Fi.678-679 wynosi 2,55 zł. Taryfa pocztowa z okresu
4.01.1953 – 31.12 1963 dla prezentowanej całości przewidywała w obrocie
zagranicznym opłatę za list 45 groszy, opłatę za polecenie 95 groszy i opłatę za
pocztę lotniczą 20 groszy. Razem 1,60 zł.
Fot. 3,4 Koperty standardowych wymiarów ( w tym lotnicza) przesyłek poleconych,
listowych, prywatnych, przesłanych droga powietrzną, każda ofrankowana serią
wydania specjalnego „Szkolnictwo” (Fi.693-695) o łącznym nominale znaczków
2,40 zł. Przesyłka w kopercie lotniczej byłą wysłana z Urzędu Pocztowego
Warszawa 28 w dniu 4.2.1954 do b. NRD. Adresat otrzymał przesyłkę 18.2.1954
o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Taryfa przewidywała opłatę w
wysokości 1,60 zł
W drugim przypadku przesyłka ofrankowana serią (Fi 693-695)byłą
nadana w Urzędzie Pocztowym Wrocław 1, w dniu 8.7.1954 roku do USA.
Opłata za przesyłkę przy wadze przesyłki 10 gramów wynosiła 2,10 groszy.
Na uwagę zasługują nakłady znaczków. Znaczek o nominale 10 gr.,
miał nakład ponad 50 milionów sztuk. Znaczek o nominale 80 groszy, 3 miliony
100 tyś., a o nominale 1,50 zł, tylko 110 000 sztuk (!).
Fot. 5 Kolejna przesyłka ofrankowana serią znaczków (Fi. 678-679). Tym razem jest to
Przesyłka na adres jak na fot,4, polecona z erką w postaci pieczątki z odręcznie
wpisanym numerem, przesłana droga powietrzną z Urzędu Pocztowego
Wrocław 1, w dniu 4.5.1955 roku do USA.
Znaczek w kolorze malinowym był zapewne poszukiwany, także za
granicą, bowiem miał zapisane hasło dotyczące szczepień przeciw gruźlicy.
A sprawa ta w ogólnym temacie „Medycyna” była przedmiotem zbierania przez
wielu kolekcjonerów. Wielką niewiadomą jest liczba przesyłek i krajowych i
zagranicznych ofrankowanych wspomniana serią.
Fot. 6 13 lipca 1954 roku Poczta Polska wprowadziła do obrotu pocztowego, wydanie na
przesyłki lotnicze, w formie serii składającej się z sześciu znaczków, na których
przedstawiony został samolot nad historycznymi budowlami w tym nad: murami
obronnymi i Zamkiem w Paczkowie, kamieniczkami w Kazimierzu Dolnym,
Wawelem, Ratuszem we Wrocławiu, pałacem w Łazienkach w Warszawie
i Bramą Krakowską w Lublinie (Fi.715-720). Projektantem większości znaczków \ był Czesław Słania, a sztychowali wybitni ówcześni sztycharze, bowiem znaczki
ukazały się w stalorycie. Seria, starannie wydana przez Państwową Wytwórnię
Papierów Wartościowych, uchodzi za jedną z najpiękniejszych serii
przedstawiających zabytkowe budowle polskich miast.
Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatne,
zagranicznej, poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym
numerem, wysłana z Urzędu Pocztowego Bydgoszcz 1, w dniu 7.4.1957 roku do
Niemiec. Przesyłka jest ofrankowana serią wydaną na przesyłki lotnicze (Fi.715 –
720) (!). Nominał naklejonych znaczków wynosi 7,60 zł.
Według zarządzenia MŁ. Z dnia 13 lutego 1957 roku opłata za
przesyłkę wynosiła w obrocie zagranicznym za list do 20 gr 2,50 zł + opłata
dodatkowa do przesyłek poleconych 3,90 zł. Razem 6,40 zł.
Trzeba przyznać, że przesyłka tak ofrankowana mogłą zrobić
ważenie na adresacie i nie tylko. Nadawca mógł mieć poważny problem w nabyciu
wszystkich znaczków wobec mocno zróżnicowanych nakładów poszczególnych
znaczków. Wahały się one od ok.61milionów do 221 000 sztuk. Znaczek z
widokiem Wawelu miał nakład zaledwie 221 000, z widokiem Bramy Krakowskiej
w Lublinie 541 000 sztuk, a kamieniczki w Kazimierzu 1 060 000 sztuk. Pozostałe
znaczki miały nakłady wielomilionowe.
Ile mogło powstać całości pocztowych w taki sposób ofrankowanych,
zapewne nie dojdziemy. Można jednak uznać, że jest to niewątpliwie, całość
unikatowa.
Fot. 7 Koperta o wymiarach 176 x 115 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,
przesłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego Poznań 31, w dniu 26.3.1956
roku do Niemiec. Przesyłka dotarła do adresata 30.3.1956 roku o czym świadczy
odbitka datownika odbiorczego. Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków wydania
specjalnego przedstawiającego zwierzęta będące w Polsce pod ochroną ( Fi. 743-
746). W wersji zabkowanej. Projektantem był Czesław Borowczyk, a sztycharzami
B. Brandt, St. Łukaszewski, M.R. Polak i Czesłąw Słania. Druk dwubarwny,
rotograwiura i staloryt. Według kolekcjonerów jest to bardzo udana seria, a w wersji
nieząbkowanej była dobrym towarem ekssportowym.
Nominał znaczków wynosi 5,95 zł. Opłata za przesyłkę o wadze do 20 gr.
w obrocie zagranicznym, według taryfy, wynosiła 40 gr + 95 gr + 20 gr. Łącznie
1,55 zł.
Nakłady znaczków ząbkowanych były kilku milionowe, a znaczek
nominale 3,00 zł. sztychowany przez Czesława Słanię, był wydany w nakładzie
710 000 sztuk.
Fot. 8, 9, 10, Trzy przykłady kopert o standardowych wymiarach, przesyłek listowych,
prywatnych, zagranicznych, poleconych wysłanych droga powietrzną do różnych
krajów (b. Czechosłowacji, Węgier i USA) ofrankowanych serią znaczków
Fi. 743- 746) w wersji nieząbkowanej.
Na fot. 8, koperta przesyłki nadanej w Urzędzie Pocztowym Radomsko, wysłana
w dniu 8.5.1955 roku, do Czechosłowacji. Opłata za przesyłkę według taryfy
wynosiła 1,55 zł. Nominał naklejonych znaczków wynosi 5,95 zł.
Na fot. 9, koperta przesyłki nadanej w Urzędzie Pocztowym Leszno 1, w dniu
11.6.1955 roku, na Węgry.
Na fot. 10, koperta przesyłki nadanej w Urzędzie Pocztowym Niepołomice, w dniu
6.6.1955 roku, do USA . Opłata za przesyłkę przy wadze 10 gr. według taryfy
wynosiła 2,05 zł.. Nominał naklejonych znaczków wynosi 5,95 zł.
Z informacji uzyskanych od Kolegów Klubowych wynika, że częściej daje się
zauważyć na forach internetowych, całości pocztowe ofrankowane serią (Fi. 743-
746) nieząbkowaną pomimo tego, że serii takich było tylko 200 000 serii. Znaczki
ząbkowane mają nakłady wielomilionowe.
Fot. 11a, b, Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej, z erką w postaci odbitki pieczątki z numerem, odbitym z numeratora,
wysłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 50, w dniu
18.10.1956 roku, do Francji (o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego).
Koperta uznana za kuriozalną, bowiem jest ofrankowana dziesięcioznaczkową
serią wydania okolicznościowego z okazji 10-lecia PRL (Fi. 747-756). Nominał
znaczków wynosi 8,10 zł. Ze względu na wymiary znaczków, zostały naklejone
przez nadawcę na stronie verso i recto. (a), (b).
Nakłady znaczków były zróżnicowane w zależności od nominału.
Najwyższy nakład miał znaczek o nominale 60 groszy (ponad 6 milionów sztuk),
najniższy nakład miał znaczek sztychowany przez Czesława Słąnię. Znaczek
o nominale 1,40 zł miał nakład 210 000 sztuk. Również znaczek o nominale
2,10 zł, rytowany przez m. Polaka, miał nakład poniżej miliona sztuk (594 000).
Fot. 12 a/, b/, Dwie koperty standardowych wymiarów, przesyłek listowych,
zagranicznych, poleconych, z erkami w postaci odbitek pieczątek i odręcznie
wpisanymi numerami, przesłane droga powietrzną na ten sam adres
z Urzędu Pocztowego Zakopane1,
Koperta a/; w dniu, 31.10.1955 rok, do Francji. Przesyłka jest ofrankowana
sześcioznaczkową serią wydania okolicznościowego z okazji II
Międzynarodowych Igrzysk Sportowych Młodzieży (Fi. 790-795) w wydaniu
Ząbkowanym. Nominał naklejonych znaczków wynosi 6,10 zł. Zgodnie z
taryfą, opłata za przesyłkę wynosiła 1,55zł (!)
Koperta b/, w dniu, 3.4.1956 rok, do Francji. Przesyłka jest ofrankowana
sześcioznaczkową serią jak wyżej (Fi. 790-795), ale w wydaniu
nieząbkowanym. Nominał znaczków wynosi 6,10 zł. Opłata za przesyłke według
taryfy wynosiła 1,55 zł.
Nakłady znaczków były kilkumilionowe oprócz znaczka o nominale
1,55 zł. Nakład tego znaczka wynosił 480 000 sztuk. Trzeba zaznaczyć, że
z pierwszego nakładu pozostawiono bez perforacji po 200 000 sztuk wszystkich
wartości. Można przypuszczać, że nadawca obu przesyłek realizował
zamówienie adresata na obie serie znaczków w postaci całości.
Fot.13. Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatne, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci pieczątki w kolorze niebieskim z numerem odbitym z
numeratora, ekspresowej, wysłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego
Skoczów, w dniu 9.4.1958 roku do b. NRD. Adresat otrzymał przesyłkę 11.4.1958 o
czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Przesyłka jest ofrankowana serią
znaczków lotniczych (Fi.890-895) o łącznym nominale 13,70 zł. Opłata taryfowa dla
przesyłki przewidywała: opłatę za list w obrocie zagranicznym 2,50 zł + polecenie
3,90 zł + 4,50 zł ekspres i opłata za przesyłkę lotniczą 90 groszy. Razem 11,80 zł.
Fot.14 Koperta o wymiarach 230 x 162 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłanej
drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Poznań 1, w dniu 21 II 1959 roku, do USA.
Koperta przesyłki starannie zagospodarowana z przemyślnie ułożonymi znaczkami
skasowanymi czytelnie datownikami.
Przesyłka jest ofrankowana serią znaczków lotniczych (Fi. 935-939),
stanowiących uzupełnienie poprzedniej serii lotniczej serii (Fi. 890-895). Łączny
nominał znaczków wynosi 115 zł. Znaczki wydano w technice stalorytu
i rotograwiury, w nakładach wielomilionowych od 1mil.170 tyś. do 4mil. 580 tyś.
sztuk. Opłata taryfowa tego rodzaju przesyłki nie przekraczała 20,00zł.
Na zakończenie tej części prezentujemy dwie całości, które były dla nas niemałym zaskoczeniem. Na pierwszy rzut oka niewiele się różniły od wcześniej opisywanych, które były ofrankowane jakąś serią znaczków wydanych przez Pocztę Polska w latach 50. i 60.
Fot. 15a, b. Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, poleconej z
erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, wysłanej
drogą powietrzna z Urzędu Pocztowego Warszawa 40, w dniu 9.8.1956 roku,
do USA. Przesyłka ofrankowana serią znaczków wydania okolicznościowego
z okazji Roku Mickiewiczowskiego (Fi. 804 – 807) o łącznym nominale
2,15 zł (a).
ZASKOCZENIEM BYŁ WIDOK VERSO KOPERTY. Na odwrocie
znalazło się uzupełnienie frankatury przez doklejenie KOLEJNEJ SERII
ZNACZKÓW (b).
Jest to dwuznaczkowa seria wydania lotniczego z okazji III
Światowego Kongresu Studentów w Warszawie (Fi.676 –677). A więc, jak
widać, zdarzają się przesyłki na których nadawca nakleił dwie serie znaczków.
Wprawdzie serię Fi. 676 – 677 wycofano w dniu 31.12. 1953 roku, ale została
naklejona i skasowana datownikiem pocztowym. Przesyłka dotarła do adresata o
czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Seria ze strony verso nie były
włączone do frankatury, bowiem taryfa przewidywała opłątę 2,10 zł.
Kolejny przykład
Fot. 16 a, b. Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, poleconej z
erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, wysłanej
drogą powietrzna z Urzędu Pocztowego Wrocław 1, w dniu 29.3.1956 roku,
do USA. Przesyłka ofrankowana dwuznaczkową serią wydania
okolicznościowego z okazji 70 rocznicy śmierci Karola Marksa (Fi.657-658)
o łącznym nominale 1,40 zł. (a).
Uzupełnieniem frankatury jest dwuznaczkowa seria wydania
okolicznościowego z okazji Święta Pracy (Fi.659-660) o łącznym nominale
1,40 zł.(b).
Zaskoczeniem jest dla nas zarówno wykorzystywanie serii znaczków do uzupełnienia frankatury przesyłek, jak również sprawa pozyskania serii, w których jeden ze znaczków w obu seriach miały niskie nakłady. W przypadku serii Fi.676- 677, nakład znaczka o nominale 75 groszy był 210 000 sztuk, a w drugim przypadku znaczek o nominale 60 groszy miał nakład jedynie 110 000 sztuk.
Czy w takim razie możemy się spodziewać jeszcze innych rozwiązań? Będziemy poszukiwać i przekazywać te rozwiązania na stronie internetowej, licząc na współpracę Kolegów Klubowych i Internautów, w przekazywaniu informacji o kolejnych ciekawostkach.
Jerzy Duda
Administrator Piotr