WIELKANOC NA POLSKICH ZNACZKACH POCZTOWYCH Cz.1
- Szczegóły
- Opublikowano: wtorek, 08, kwiecień 2025 10:50
idą Święta, idą Święta, idą Święta, idą Święta
WIELKANOC
NA POLSKICH ZNACZKACH POCZTOWYCH
Cz.1
Wielkanoc jest najstarszym i najważniejszym świętem chrześcijańskim
upamiętniającym zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Jest świętem ruchomym obchodzonym
w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca. Taka zasada została przyjęta
w 325 roku podczas Soboru Nicejskiego i zaakceptowana przez wszystkie kościoły
chrześcijańskie wyznające Nicejskie Credo. Na tydzień przed Wielkanocą jest Niedziela
Palmowa, która w 2025 roku wypada 13 kwietnia i która rozpoczyna Wielki Tydzień.
W Wielki Czwartek odprawiana jest msza zwaną Krzyżma, kończąca czterdziestodniowy post
W Wielki Piątek jest nabożeństwo wielkopostne o charakterze adoracyjnym , Droga krzyżowa
(via crucis). Niedziela Wielkanocna rozpoczyna się od porannej mszy rezurekcyjnej.(z
łąc. resurrectio zmartwychwstanie). Uroczystości trzydniowe stanowią Triduum Paschalne.
W Niedzielę Wielkanocną papież udziela błogosławieństwa Urbi et Orbi(Miastu i Światu).
Poniedziałek Wielkanocny nie ma specjalnego znaczenia w liturgii Kościoła, ma natomiast
bogatą obrzędowość ludową.
Wielkanoc, (ang.Easter, fran. Paques, niem.Ostern, hiszp. Pascua) i poprzedzające
wydarzenia, opisane w Biblii, były, od najdawniejszych wieków, inspiracją dla twórców,
szczególnie miniaturzystów, grafików, malarzy i rzeźbiarzy. Tematy związane z Wielkanocą
podejmowali malarze tej miary co Giotto di Bondone, Leonardo da Vinci, El Greco, Rafael
Santi, Peter Paul Rubens, Albrecht Durer, znany głównie z miedziorytów i drzeworytów,
Michał Anioł, a w Polsce m.in. Szymon Czechowicz Jan Matejko, Jacek Malczewski, Józef
Mehoffer czy Jan Styka. Na przełomie XIX i XX wieku rozpoczęto wydawanie pocztówek do
produkcji których wykorzystywano dzieła Mistrzów, a także wykorzystywano prace
współczesnych artystów wzbogacające temat wielkanocny. Tematyka wielkanocna miała duże
powodzenie u kolekcjonerów pocztówek. Nadszedł również czas na emitowanie znaczków
pocztowych, na których projektanci wprowadzali temat Wielkanocy. Były to późne lata
sześćdziesiąte XX wieku, a na znaczkach pojawiały się głównie ilustracje będące kopiami lub
fragmentami dzieł dawnych mistrzów. Poczta Polska emisję znaczków o tematyce wielkanocnej
rozpoczęła w 1995 roku od wydania czteroznaczkowej serii z ilustracjami pisanek czyli jajek
barwionych, malowanych, ozdabianych przez wydrapywanie, oklejanych itp. w polskiej tradycji
ludowej. Są one, w polskiej tradycji ludowej, trwałym symbolem Świąt Wielkanocnych, mało
znanym na świecie, a w Polsce najbardziej rozpoznawalnym i wyrazistym. Można się
dopatrywać początku wydawania znaczków nieco wcześniej bowiem w 1977 roku , ukazał się
znaczek, jeden z serii „Polskie zwyczaje ludowe”, przedstawiający scenę śmigusa – dyngusa,
ale jest to efemeryda, a temat wielkanocny został bez kontynuacji.
Od 1995 roku projektantki i projektanci walorów wykorzystywali powszechnie znane symbole wielkanocne,
dzieła sztuki,
również ludowej, prezentowali na znaczkach pisanki, ludowe obrzędy uzyskując interesujące efekty
i wzbudzając zainteresowanie kolekcjonerów.
Warto przed zbliżającą się w roku 2025 Wielką Nocą zrobić chociaż krótki przegląd wydań
z możliwie krótkim opisem treści znaczka, dla spopularyzowania tego niezwykle ciekawego
i barwnego kolekcjonerstwa.
13 marca 1995 roku Poczta Polska wprowadziła do obiegu czteroznaczkową serię pod
tytułem „Pisanki polskie” (Fi.3378 – 3381). Każdy ze znaczków przedstawia pisanki o zdobieniu
charakterystycznym dla danego regionu. (fot.1).
Na znaczkach są pisanki ze Śląska Opolskiego; z Podlasia; pisanki Opoczyńskie oraz pisanki Kurpiowskie.
Jeśli zatem przyjmiemy wspomniany rok, za początek emisji
o tematyce Wielkanocnej, realizowanej przez Pocztę Polską w Trzeciej Rzeczypospolitej,
to w obecnym roku obchodzimy skromny jubileusz 30- lecia tych wydań.
Kolejna seria znaczków ukazała się dopiero w 1997 roku. I to ona została uznana
przez autorów Katalogu polskich znaków pocztowych Fischera, za początek wydań
wielkanocnych wprowadzanych przez Pocztę Polską. Jest to czteroznaczkowa seria
zatytułowaną „Wielkanoc” (Fi. 3488-3491) (fot.2).
Projektantka znaczków M. Dziekańska sprowadziła Wielkanoc do tradycyjnych i
powszechnie znanych obrzędów ludowych. Przejrzyste i udane graficznie rysunki
przedstawiają sceny: a) para z palmami do święcenia; b) malowanie pisanek, c) święcenie
pokarmów i d) śmigusa dyngusa. Atrakcyjności dodają postacie rysowane w strojach
regionalnych.
Od roku 1998 Poczta Polska kontynuowała wydania o tematyce wielkanocnej
Dwa znaczki projektu Andrzeja . Pągowskiego (Fi. 3551-3552)(fot.3)
symbolizują zmartwychwstanie, z postacią wyłaniającą się z blasku poświaty oraz
kompozycji złożonej z Krzyża i baranka z czerwoną chorągiewką nawiązujących do
tajemnicy zmartwychwstania i będących symbolem zwycięstwa Chrystusa nad grzechem
i śmiercią .
Od pierwszych dni roku 1999 na całym świecie rósł niepokój bowiem kończyło się
kolejne tysiąclecie, a z nim powstawały katastroficzne wizje końca świata. Rozpowszechniano
mrożące krew w żyłach przepowiednie o nadchodzących wydarzeniach, siejących
spustoszenia w każdym zakątku świata, kosmicznej katastrofie i upadku cywilizacji.
W takich niepewnych czasach, 5 marca 1999 roku Poczta Polska wprowadziła do obrotu
czteroznaczkową serię (Fi.3600-3603) oraz wydała dwie koperty FDC na których
zaprezentowano sceny z Pasji Chrystusa (fot.4 a,b).
Są to dzieła malarskie z XIV wieku, w tym fragmenty Poliptyku Grudziądzkiego oraz obraz
nieznanego malarza małopolskiego z XIV wieku. Na pierwszej kopercie FDC (a) znajdują się
dwa znaczki przedstawiające „Modlitwę w Ogrójcu” i „Podniesienie krzyża” z Poliptyku
Grudziądzkiego. Jest to późnogotycka malowana nastawa ołtarzowa, na którą składają się
obrazy tablicowe, pochodząca z kaplicy zamku krzyżackiego z Grudziądza. Obecnie znajduje
się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Ilustracja na kopercie przedstawia obraz malarza
gdańskiego z ok. 1500 roku zatytułowany „Wjazd Chrystusa do Jerozolimy”. Na drugiej
kopercie (b) znajdują się również dwa znaczki z których pierwszy jest reprodukcją obrazu
nieznanego XIV wiecznego malarza małopolskiego, „Pieta z Tubądzina”. Drugi znaczek to
reprodukcja kolejnego fragmentu Poliptyku Grudziądzkiego „Zmartwychwstanie”. Ilustracja
na kopercie to reprodukcja obrazu Colijn (Colyn) de Cotera, niderlandzkiego malarza
renesansowego działającego w Brukseli i Antwerpii, z ok. 1500 roku zatytułowanego
„Ostatnia Wieczerza”. Jest to jedna z tablic Ołtarza Ukrzyżowania z Pruszcza Gdańskiego.
Napis Wielkanoc znajduje się na ilustracjach kopert FDC oraz na okolicznościowym
datowniku przedstawiającym ukrzyżowanego Chrystusa w otoczeniu dwóch Marii.
Rok 2000 to był Wielki Jubileusz wejścia Kościoła katolickiego w III tysiąclecie ,
zainicjowany przez św. Jana Pawła II. Jubileusz trwał od 24 grudnia 1999 roku do 6 stycznia
2001 roku. Poczta Polska 24 marca 2000 roku wydała dwa znaczki projektu Agnieszki .
Sobczyńskiej, na którym znalazł się rysunek Chrystusa w grobie oraz Chrystusa jako
Pantokratora.(Fi.3663-3664) (fot. 5)
Chrystus przedstawiony jest w pozycji siedzącej, na tronie z otwartym Pismem Świętym
w lewej dłoni i uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa. Oba znaczki mają napis
„Wyznajemy Twoje zmartwychwstanie”. Wydano także kopertę FDC na której znalazł się
rysunek baranka powtórzony na okolicznościowym datowniku.
Rok później Poczta Polska wydała dwa znaczki, wprowadzone do obiegu
pocztowego 16.3.2001 roku, zaprojektowane, przez znanego ilustratora książek Macieja
Jędrysika, w konwencji średniowiecznego witrażu (Fi. 3733-3734)(fot.6).
Na znaczkach znalazły się rysunki przedstawiające scenę przybycia trzech niewiast do grobu
zmartwychwstałego Chrystusa oraz zmartwychwstały Jezus Chrystus w otoczeniu
apostołów. Ilustracje kopert FDC stanowią fragmenty odpowiednich zapisów z Nowego
Testamentu.
W 2002 roku dwa znaczki wydane przez Pocztę Polską z okazji Świąt
Wielkanocnych wzbudziły dość powszechne zainteresowanie, zarówno ze względu na
wymiary, znacznie większe niż wcześniej wydanych znaczków, oraz na tematy obu znaczków.
Na jednym znaczku znalazł się rysunek fragmentu bogato zdobionej palmy wielkanocnej, a na
drugim stado żółciutkich kurcząt (Fi. 3808-3809). Na kopercie FDC rysunek przedstawiał
przekrojone jajko ugotowane na twardo.(fot.7).
W Niedzielę Palmową wierni radośnie witają gałązkami palmowymi Chrystusa Króla
tak jak to było podczas wjazdu do Jerozolimy. Powiewając gałązkami palmowymi i wołając
„Hosanna” oddawały hołd Zbawicielowi. Gałązki palm – powiada św. Augustyn – są znakami
uwielbienia, które głoszą zwycięstwo, gdyż Pan miał pokonać śmierć mocą swej śmierci, a
przez zdobycz wojenną , która przypadła mu w udziale, gdy zawisł na krzyżu, zatriumfować nad
szatanem, Księciem śmierci. Zwyczaj święcenia zielonych gałązek wprowadzono do liturgii
kościelnej w XI wieku. Tradycja budowy palm wielkanocnych jest żywa i przerodziła się w
konkursy na najwyższą i najpiękniejszą palmę. Konkursy odbywające się np. w Lipnicy
Murowej od 1958 roku czy w Rabce Zdroju mają już swoją historie i przyciągają ,corocznie
tłumy widzów.
W 2003 roku Poczta Polska na Święta Wielkanocne wydała dwa znaczki,
wprowadzone do obiegu 28 marca. Na obu znaczkach przedstawiono rzeźby ludowe. Są to:
Chrystus Frasobliwy i Chrystus Zmartwychwstały z chorągwią (Fi. 3893-3894) (fot.8)
W ikonografii chrześcijańskiej Chrystus Frasobliwy przedstawiany jest w pozycji siedzącej,
z podpartą głowa i koroną cierniową. Na kopercie FDC podkreślona został ludowość rzeźb
rysunkiem wiejskiej chaty krytej słomą.
W kolejnych pięciu latach, to jest od 2004 do 2008 roku, nastąpiły emisjach
znaczków zmiany. Przede wszystkim w latach 2004-2006 nastąpiło zmniejszenie
rozmiaru znaczków wydawanych z okazji Świąt Wielkanocnych. Tematy znaczków są bardziej
skierowane na młodego człowieka, bowiem są ilustracjami przedstawiającymi zabawki
używane zarówno do święconego jak i do umajenia stołu na którym podano świąteczne
śniadanie. Projektantki i projektanci tematykę wielkanocną postanowili potraktować
symbolicznie, na ludowo, nieco infantylnie, ale atrakcyjnie pod względem graficznym.
W 2004 roku, znany polski grafik Tomasz Bogusławski zaprojektował dwa znaczki
(Fi.3949-3450) (fot. 9)
Na znaczkach znalazły się fotograficznie potraktowane widoki baranków; jednego
wykonanego z piernika, a drugiego z cukru. Oba baranki robią wrażenie odpustowych.
Rok później, w 2005 roku, Poczta Polska wprowadziła dwa znaczki wielkanocne
projektu Agnieszki Sobczyńskiej (Fi. 4021-4022) (fot.10).
Są to rysunki kurczaka i zająca ukrywających się w bukietach tulipanów, które mogą pobudzić
dziecięcą wyobraźni, chociaż niekoniecznie odnieść się do Świąt Wielkanocnych
Kolejne znaczki w kolejnym roku to jest w 2006, są już znacznie lepiej osadzone
w temacie wielkanocnym bowiem na jednym znaczku widać malarsko potraktowane panny
w strojach ludowych niosące wielkanocne palmy, a na drugim znaczku scenę ze śmigusa –
dyngusa z widokiem kaskady wody wylewanej zapewne na przyłapana „ofiarę
Fi. 4086-4087) (fot.11)
A to że są to zabawy ludowe, projektantka Agnieszka Sancewicz potwierdziła na kopercie FDC
rysunkiem wiejskiej chaty krytej słomą z przydomowym ogródkiem z malwami.
W 2007 roku Poczta Polska wróciła do nieco większego wymiaru znaczków i
wyemitowała dwa znaczki wielkanocne z fotografiami wyrobów polskiego rękodzieła
artystycznego w postaci zabawek przedstawiających kurę i baranka (Fi. 4151- 4152).
Przedmioty rękodzielnicze były wyrabiane z drewna, mosiądzu, skóry, wikliny, słomy itp. i
sprzedawane głównie w sklepach dawnej firmy CEPELIA. Na znaczkach pokazany jest kura
wykonana z pisanki być może zrobionej z drewna oraz baranek wykonany prawdopodobnie
z wiórów drewnianych. Oba znaczki uzupełnione są fotografią świątecznego zestawu; pisanki
i palemka na kopercie FDC (fot. 12)
W roku 2008 Poczta Polska wprowadziła do obiegu dwa znaczki zaprojektowane przez
M. Dąbrowską przedstawiające pisanki (Fi.4200-4201)(fot.13)
Znaczki ułożone obok siebie robią wrażenie fragmentu większej całości, jakiejś tacy
przykrytej gustowną serwetą, na której ułożono wiele pisanek o różnorodnych zdobieniach.
Na znaczkach widocznych jest sześć pisanek, z czego trzy tylko fragmentarycznie.
W 2009 roku Wielkanoc przypadała 12 kwietnia (niedziela) i 13 kwietnia
(poniedziałek). Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczki o tematyce wielkanocnej
1 kwietnia w dzień znany jako Prima Aprilis. Malkontenci narzekali, że to zbyt późno bo
trzeba było się spieszyć z wysyłką życzeń świątecznych. A na znaczkach zaprezentowano
dwa wybitne dzieła malarza określanego mianem geniusza baroku.(Fi. 4267-4268) (fot.14).
Autorem dzieł był Szymon Czechowicz (1689-1775). Urodzony w Krakowie przez 20 lat
pozostawał w Rzymie studiując od 1710 roku w słynnej Akademii św. Łukasza. Po powrocie
w 1730 roku do kraju zyskał wyjątkową renomę. Malował na zamówienia Możnowładców,
biskupów i zakonów, a prace wykorzystywano do wystroju kościołów. Zaprezenytowane na
znaczkach dzieła to „Zmartwychwstanie” pochodzące z 1758 roku i „Złożenie do grobu”
malowane przed 1731 roku.
Poczta Polska wydała także folder, który zawiera kopertę o wymiarach
230x160 mm oraz składaną kartkę z życzeniami na okładce, a wewnątrz znaczki oraz
kopertę FDC (fot.15).
cdn.
Jerzy Duda
Administrator Piotr
O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI Część 9.
- Szczegóły
- Opublikowano: czwartek, 27, marzec 2025 11:14
O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI
Część 9.
Pytanie postawione przez jednego z Internautów, w poprzedniej części, pozostaje bez odpowiedzi i bez komentarzy czy krytycznej oceny. Dla porządku przypominamy pytanie : Skoro w nadchodzącym czasi,e Poczta Polska nie przewiduje obrotu przesyłkami czyli zniknie korespondencja, znikną koperty, znikną znaczki służące frankowaniu przesyłek ( bo nalepki i biznesowe gadżety kolekcjonerskie nie są interesujące) to czy Poczta może nadal używać, na określenie instytucji, nazwy „Poczta”. Mamy nadzieję, że w najbliższym czasie będziemy mogli odnieść się do pytania i podjąć dyskusję.
Nie ukrywamy, że mamy coraz większe problemy z pozyskiwaniem kolejnych walorów do naszego wyjątkowego zbioru, jak również brakuje nam kontaktów z kolejnymi kolekcjonerami od których moglibyśmy uzyskać wsparcie w postaci interesujących nas całości. Z drugiej jednak strony udało nam się zdobyć walory, które sprawiają, że możemy poszerzyć pole poszukiwań i rozbudowywać nasz zbiór, a nawet takie, które nas zaskoczyły czy wręcz zaszokowały. Na fotografiach 1- 10 walory, z których kilka jest niezwykłych.
Fot.1 Koperta nr 16. z fioletowym nadrukiem przy użyciu stempelka gumowego
(Fi. t.II. nr 161) zmieniającego wartość całostki i hasłem propagandowym „C,”
przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, poleconej z erką w postaci odbitki
pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłanej drogą powietrzną z Urzędu
Pocztowego Poznań 2, w dniu 8.7.1954 roku do Londynu. Przesyłka jest dodatkowo
ofrankowana trzyznaczkową serią wydaną z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet
(Fi. 701-703) o łącznym nominale znaczków 1,40 zł + 45 groszy. Opłata za przesyłkę
według taryfy wynosiła 1,40 zł + 35 groszy na przesyłkę lotniczą przy wadze do 5
gramów.
Fot.2 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej
wysłanej z Urzędu Pocztowego Bydgoszcz 1, w dniu 1.7.1963 roku, do Szwajcarii.
Przesyłka jest ofrankowana sześcioznaczkową serią z przywieszkami „Polskie Ziemie
Północne (III)”(Fi. 1171-1176) o łącznym nominale 3,20 zł. Opłata za przesyłkę według
taryfy z dnia 26 czerwca 1961 roku wynosiła 2,50 zł. Ofrankowanie wspomnianym
zestawem znaczków jest raczej rzadkie, bowiem najczęściej w Urzędach Pocztowych
odrywano znaczki pozostawiając je bez przywieszki.
Fot. 3 Koperta wykonana przez nadawcę, o wymiarach 178 x 125 mm przesyłki listowej,
prywatnej , zagranicznej, poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym
numerem wysłanej z Urzędu Pocztowego Nowa Sól, w dniu 2.10.1992 roku do
Szwajcarii. Przesyłka jest ofrankowana ośmioznaczkową serią wydaną w 1964 roku
z okazji Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Innsbrucku (Fi. 1309 – 1316).. Seria
stanowi dekorację koperty bowiem przesyłka była wysłana w okresie galopującej
inflacji, wobec czego jest opłacona trzema znaczkami (dwa na stronie recto, jeden na
stronie verso) Fi. 3130 oraz jednym Fi.3233 o łącznym nominale 18000 zł. Opłata za
przesyłkę według taryfy z dnia 22 kwietnia 1992 roku wynosiła 8 000 zł, a polecenie
według wcześniejszej taryfy 10 000 zł, łącznie 18 000 zł.
Fot.4 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, przesłanej droga
powietrzną z Urzędu Pocztowego Kraków 53, w dniu 4.7.1988 roku do USA. Przesyłka
jest ofrankowana sześcioznaczkowa serią znaczków „Chronione zwierzęta
futerkowe”(Fi.2798- 2803) oraz dodatkowo parką poziomą znaczków Fi. 2992
naklejoną na stronie verso. Łączny nominał wynosi 129,00 zł. Opłata za przesyłkę
według taryfy zagranicznej na okres 1.10.1987 – 30.11.1988 wynosiła 125,00 zł przy
wadze listu 20 gramów.
Fot.5 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, ekspresowej,
przesłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego Rybnik 1, w dniu 27.11.1981 roku
do RFN. Przesyłka jest ofrankowana pięcioznaczkową serią (paskiem) „Restytucja
żubra” (Fi. 2608-2612) o łącznym nominale 32,50 zł. Opłata za przesyłke wedłu taryf
zagranicznej z okresu 1.01. 1976 –31.1.1982 z opłatą za przewóz pocztą lotniczą
wynosiła 30,80 zł.
Fot.6 Koperta jak wyżej (fot.5), przesłana z Urzędu Pocztowego Rybnik 1, w dniu
14.11.1986 roku do RFN (bez ekspresu i przesyłki lotniczej). Przesyłka jest
ofrankowana sześcioznaczkową serią „Ptaki- dzikie kaczki” (Fi. 2850-2855) oraz
znaczkiem Fi. 2590 naklejonym na stronie verso, o łącznym nominale 94,00 zł. Opłata
za przesyłkę według taryfy wynosiła 80,00 zł.
Fot. 7 Koperta o wymiarach 230 x 165 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej, z
erka w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, przesłanej z Urzędu Pocztowego
Kraków 53, w dniu 12.4. 2000 roku, do Niemiec. Przesyłka jest ofrankowana
czteroznaczkową serią „Polonica” (Fi.3653-3656) oraz znaczkiem Fi.3645 o łącznym
nominale 7,20 zł. Opłata za przesyłkę o wadze od 50-100 gramów wynosiła 7,20 zł.
Pośród ostatnich nabytków znalazły się cztery całości pocztowe, które nie tylko wzbudziły zainteresowanie, ale wręcz zaszokowały, szczególnie dwie z nich.
Fot.8 Koperta o wymiarach 166 x 95 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej, z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,
wysłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Sobieszów, w dniu 31.7. 1959 roku,
do Portugalii. Przesłka jest ofrankowana dwoma seriami znaczków: czteroznaczkowa
serią „Dyscypliny sportowe” (Fi. 941-944) oraz trzyznaczkową serią „III Zjazd PZPR”
(Fi 945-947), a także znaczkiem Fi.952, o łącznym nominale 7,50 zł. Adresat otrzymał
przesyłkę 5.8.1959 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot.9 Koperta o wymiarach 160 x 110 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,
wysłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Poznań 1, w dniu 1.2 1955 roku do
Francji. Przesyłka jest ofrankowana TRZEMA SERIAMI, w tym: dwuznaczkową
„II Ogólnopolska Spartakiada” (Fi.721-722), trzyznaczkową „V Konkurs Pianistyczny
im. Fryderyka Szopena” (Fi.737-739) i sześcioznaczkową „Budowle historyczne”
(Fi. 715-720) o łącznym nominale 11,75 zł. Adresat otrzymał przesyłkę 9.2.1955 roku o
czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Opłata za przesyłkę według taryfy
wynosiła 3,75 zł.
Fot. 10 Koperta przesyłki jak na fot.9, adresowana na ten sam adres, wysłanej z Urzędu
Pocztowego Poznań 1, w dniu 8.9.1956 roku do Francji. Przesyłka jest ofrankowana
CZTEREMA SERIAMI, w tym: dwuznaczkową „IX Wyścig Pokoju”(Fi.820-821),
czteroznaczkową „Turystyka” (Fi.822-825), czteroznaczkową wydania
prowizorycznego (Fi.826-829) oraz trzyznaczkową „Pomniki Warszawy (Fi. 830-832)
o łącznym nominale 8,15 zł. Adresat otrzymał przesyłkę w dniu 26.9.1956 roku
o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Dwie ostatnie całości pocztowe mogą być przedmiotem szerszej dyskusji zarówno dotyczącej wykorzystania znaczków, w takiej formie jak to zaproponował nadawca, a także o intencji nadawcy. Dla nas obie całości stanowią argument do podkreślenia znaczącej roli prywatnej korespondencji w tworzeniu barwnej historii poczty oraz wystąpienia z propozycją o przygotowanie jakiejś formy pokazu unikatowych całości pocztowych.
W uzupełnieniu tej części cyklu prezentujemy walor otrzymany od Kolegi Klubowego, który uważa, ze należy powiększyć liczbę grup, o których pisaliśmy wcześniej, o walory z okresu stosowania nadruków GROSZY. W tamtym okresie również wykorzystywano do frankowania przesyłek serii znaczków. Przykład podajemy na fot.11.
Fot.11 a, b Koperta przesyłki prywatnej, filatelistycznej, zagranicznej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 2, w dniu 30.1.1951 roku do USA. Przesyłka jest ofrankowana czteroznaczkową serią wydana z okazji Kongresu Jedności Ruchu Ludowego (Fi. 501-504) z nadrukiem na znaczkach „groszy” znajdującymi się na stronie recto (a)oraz dwoma dwuznaczkowymi seriami wydanymi z okazji Światowego Kongresu Pokoju (Fi.530-531), a także czteroznaczkowym blokiem znaczków Fi.540, dwoma parkami znaczków Fi. 535 i 534 naklejonymi na stronie verso.(b). Nominał znaczków wynosi 6,60 zł. Opłata za przesyłkę przy wadze ok. 40 gramów(?) wynosiła 1,40 + opłata za list lotniczy 4,00 zł. Łącznie 5,40 zł. Przesyłka przeszła, jak widać, odprawę celną.
Do spraw, o których jest w części dziewiątej, a także we wcześniejszych częściach, wrócimy na miesiąc. Zawieszamy cykl na czas krótki, zwracając się równocześnie do wszystkich oglądających naszą stronę internetową o wszelkie uwagi, sugestie, propozycje, również o konstruktywną krytykę odnoszącą się do zgłaszanych propozycji. O wszelkich zgłoszonych uwagach i krytycznych głosach napiszemy po Świętach Wielkanocnych , wznawiając nasz cykl „O wyjątkowym zbiorze całości”.
Jerzy Duda
Administrator Piotr
.
O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI Część 8.
- Szczegóły
- Opublikowano: wtorek, 18, marzec 2025 11:08
O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI
Część 8.
Siedem części cyklu, poświęciliśmy na prezentacje całości pocztowych czyli kopert prywatnych przesyłek listowych, ofrankowanych kompletem znaczków zaliczanych do serii, lub do dwóch serii, wydanych przez Pocztę Polską . Pokazaliśmy przykłady z okresu; Rzeczpospolitej Polskiej z lat 1918 - 1939, Polski Ludowej od 1944 do 1952 roku, Polski Rzeczpospolitej Ludowej w latach 1952-1989 i Rzeczpospolitej Polskiej od 1990 roku. Daje się zauważyć, że w każdym z wymienionych okresów pojawiało się zainteresowanie użytkowników poczty do frankowania prywatnych przesyłek listowych z wykorzystywaniem wszystkich znaczków stanowiących daną serię. O motywach takiego działania nadawców, niewiele można napisać, ale temat ten będziemy starali się poruszyć przy końcu naszego cyklu. Niewątpliwie wszelkie zmiany polityczne, istotne zmiany taryf i warunków wysyłki przesyłek szczególnie w obrocie zagranicznym, wielkość nakładów znaczków miały znaczenie dla nadawcy, niekoniecznie kolekcjonera, który poszukiwał czegoś nietuzinkowego aby koperta przesyłki była i oryginalna i spełniała potrzeby nadawcy i zapewne odbiorcy.
Naklejanie na koperty, prywatnych przesyłek listowych ,wszystkich znaczków z serii było znane i stosowane także podczas okupacji niemieckiej ziem polskich w latach 1939-1945. Na terytorium Rzeczypospolitej pomiędzy linią granicy niemiecko-sowieckiej Adolf Hitler utworzył twór administracyjny podporządkowany Rzeszy – Generalne Gubernatorstwo (GG). Utworzono pocztę , od 1.12 1939 roku rozpoczęto wydawanie znaczków i całostek oraz udostępniono ludności usługi pocztowe. Znaczki wydawane w seriach przez pocztę Generalnego Gubernatorstwa były dosyć często wykorzystywane do frankowania prywatnych przesyłek listowych w okresie lat 1940-1944. Przykład takiej całości z Generalnego Gubernatorstwa, z akcentem krakowskim jest pokazany na fot.1
Fot.1 Koperta o wymiarach 205 x 135 mm, przesyłki prywatnej, lokalnej, poleconej z erką
w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu Pocztowego
KRAKAU 3 (Kraków 3) w dniu 24.1. 1944 roku do... Krakowa. Przesyłka jest
ofrankowana pięcioznaczkowa serią przedstawiającą budowle z różnych miast w
Polsce z wytłoczonym białym niemieckim herbem, wydaną z okazji 3 rocznicy
NSDAP w Generalnym Gubernatorstwie (Fi. t. II, 105-109). Frankaturę uzupełnia
znaczek Fi. t.II,116.
Po agresji Niemiec na Polskę, władze Rzeczypospolitej zostały zmuszone do przeniesienia siedziby poza granice kraju. Wpierw był to Paryż, a od końca czerwca 1940 roku Londyn, na zaproszenie Winstona Churchila. Utworzono Rząd na emigracji, zwany potocznie rządem londyńskim, którego celem była walka z okupantem u boku Anglii i Francji. 15 grudnia 1941 roku Rząd na Emigracji wydał ośmioznaczkową serię przedstawiającą na znaczkach zniszczenia dokonane przez Niemców w Polsce oraz wojsko polskie. Znaczki wydane zostały w Wielkiej Brytanii z napisem Poczta Polska. (Fi. A338- H338). Znaczki znalazły uznanie użytkowników poczty, a serię wykorzystywano dosyć często do frankowania prywatnych przesyłek listowych. Przykład całości prezentujemy
na fot.2.
Fot. 2 Koperta o wymiarach 190x128 mm przesyłki listowej, prywatnej, poleconej z erką
w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem wysłanej z Agencji
Pocztowej Polskiej Marynarki Wojennej. Przesyłka jest ofrankowana wszystkimi
znaczkami serii Fi. A338-H338). Koperta przesyłki ma charakter pamiątkowy bowiem
nie posiada odbitki datownika odbiorczego. Jest natomiast potwierdzeniem
zainteresowania użytkowników poczty wykorzystaniem serii znaczków do
frankowania przesyłki.
Po raz kolejny Rząd na Emigracji, emitował w 1943 roku, serię znaczków poświęconą polskim siłom zbrojnym walczącym z Niemcami. Seria składa się, podobnie jak poprzednia, z ośmiu znaczków i była dosyć często wykorzystywana do frankowania prywatnych przesyłek listowych. Przykład podajemy na fot.3.
Fot.3 Koperta o wymiarach 230 x 153 mm przesyłki prywatnej, poleconej z erką w postaci
odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, wysłana z Agencji Pocztowej
Polskiej Marynarki Wojennej, w dniu 6 IV 1944 roku, do Staffordshire. Adresat
otrzymał przesyłkę 11 kwietnia 1944 roku o czym świadczy odbitka datownika
odbiorczego.
Po pierwszych doświadczeniach z tworzeniem zbioru całości ofrankowanych seriami znaczków wydanych przez Pocztę Polska widać, że tradycja wykorzystywania całych serii do frankowania prywatnych przesyłek listowych była rozpowszechniona. Wbrew poglądom, że były to przesyłki inspirowane filatelistycznie, nic nie wskazuje, że tak było, oczywiście poza szczególnymi przypadkami, dającymi się bez trudu rozpoznać. Widać natomiast, że każdy nadawca przesyłki wkładał sporo czasu i czynił trudne niekiedy zabiegi, aby skompletować całą serię znaczków, rozważał zagospodarowanie koperty, a czasem dostosowywał wielkość koperty do przyklejenia znacznej ilości znaczków i wreszcie wykazywał staranność w procesie rozmieszczenia wszystkich elementów niezbędnych do nadania przesyłki. Dzięki temu możemy delektować się różnorodnością rozwiązań i uzyskanymi efektami.
Na kolejnych fotografiach prezentujemy nowe walory pozyskane z różnych źródeł, zachowując kolejność według roku wydania danej serii, a nie daty nadania przesyłki.
Fot.4 Koperta o wymiarach 153 x 90 mm, przesyłki listowej prywatnej, zagranicznej,
wysłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 2, w dniu (?)(pomiędzy
7 X i 7 XI ) 1949 roku do USA. Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową serią
wydaną z okazji 5. rocznicy Manifestu Lipcowego (Fi.495-497) oraz parką pionową
znaczka Fi.495 o łącznym nominale 80,00 zł. Znaczki są skasowane datownikiem
ręcznym z wymienną datą (kat. Myśl. 49 088). Opłata za przesyłkę według taryfy
wynosiła 80,00 zł w przypadku wagi listu 5 gramów.
Fot. 5 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki, z numerem odbitym z numeratora
wysłanej z Urzędu Pocztowego Warszawa 1, w dniu 24 VII 1951 roku, do Indii.
Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową serią wydaną z okazji 7. rocznicy Manifestu
Lipcowego (Fi.563-565) o łącznym nominale 1,95 zł. Opłata za przesyłkę według
taryfy wynosiła 1,40 zł przy wadze listu powyżej 20 gramów. Adresat otrzymał
przesyłkę 3 VIII 1951 roku po czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot.6 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej urzędowej, krajowej, poleconej
z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłanej z Urzędu
Pocztowego Daleszyce, w dniu 31.3.1953 roku. Przesyłka jest ofrankowana dwoma,
dwuznaczkowymi seriami wydanymi z okazji uruchomienia fabryki samochodów
ciężarowych w Lublinie (Fi.655-656) o łącznym nominale 1,80 zł + 70 groszy. Opłata
za przesyłkę według taryfy z okresu 4.1.1953-31.12 1963 wynosiła 1,20 zł. Adresat
otrzymał przesyłkę 31.3.1953 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot. 7 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w formie odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, wysłanej
z Urzędu Pocztowego Kamienica na Śląsku, w dniu 22.2.1954 roku, do b. NRD.
Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową serią wydaną z okazji obchodów Roku
Odrodzenia (Fi. 683-685) o łącznym nominale 2,35 zł. Opłata za przesyłkę wynosiła
według taryfy 1,60 dla przesyłki o wadze powyżej 20 gramów. Adresat otrzymał
przesyłkę 7.3.1954 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot.8 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, zagranicznej przesłanej droga
powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 5, w dniu 30.4. 1956 roku do USA
Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową serią wydana z okazji Dni Krakowa
(Fi.775-777) o łącznym nominale 1,20 zł. Opłata za przesyłkę według taryfy wynosiła
45 groszy + 70 groszy ( przesyłka lotnicza 35 groszy za 5 gramów wagi) razem 1,15 zł.
Fot.9 Koperta lotnicza o wymiarach 153 x 94 mm, przesyłki listowej, prywatnej, poleconej
z erką w postaci odbitki pieczątki i odręcznie wpisanym numerem, przesłanej droga
powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 1, w dniu 28.8.1956 roku do USA. Na
wyjątkowe ofrankowanie składają się znaczki wydania prowizorycznego z nadrukami
typograficznymi nowych wartości na znaczku Fi.684. Jest to seria składająca się z
czterech znaczków Fi.826 - 828 o łącznym nominale 2,45 zł. Opłata za przesyłkę
według taryfy wynosiła 2,35 zł, przy wadze przesyłki 10 gramów. Adresat otrzymał
przesyłkę 31.8.1956 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego
Fot. 10 Koperta lotnicza o wymiarach 145x 112 mm przesyłki listowej, prywatnej,
zagranicznej, poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym
numerem wysłanej droga powietrzną z Urzędu Pocztowego Katowice 10, w dniu
7.12. 1957 roku do Belgii ( z błędnym adresem). Przesyłka jest ofrankowana na
stronie recto pięcioznaczkową serią „Kwiaty chronione”(Fi.876 – 880) oraz na stronie
verso znaczkami Fi.841, 886 i 885 o łącznym nominale 6,50 zł. Opłata za przesyłkę
według taryfy wynosiła 6,55 zł. Jest to przykład przesyłki drugiej grupy, gdzie
frankatura uzupełniająca jest na stronie verso.
Fot.11 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, przesłanej droga
powietrzną z Urzędu Pocztowego Warszawa 31, w dniu 23.9.1960 roku, do Niemiec.
Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową seria wydaną z okazji 550 rocznicy Bitwy
pod Grunwaldem (Fi.1030-1032) oraz dodatkowo na stronie recto znaczkiem Fi.885,
a na stronie verso znaczkiem Fi.1008 o łącznym nominale 6,80 zł. Opłata za przesyłkę
według taryfy wynosiła 6,50 zł.
Fot.12 Koperta o wymiarach 163 x 115 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erka w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu
Pocztowego Rybnik 1, w dniu 24.8. 1983 roku, do Niemiec (RFN). Przesyłka jest
ofrankowana ośmioznaczkową serią „Statki żaglowe III” (Fi.1317-1324) wydana w
1964 roku, a uzupełnienie frankatury jest na stronie verso w postaci trzech znaczków:
Fi.2712, 2689, 2690, o łącznym nominale 62,40 zł.. Opłata za przesyłkę według
taryfy zagranicznej z okresu 1.2.1982 – 31.7. 1985 wynosiła 63,00zł.
Fot. 13 Koperta o wymiarach 178 x 120 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, wysłanej z Urzędu
Pocztowego Warszawa 1, w dniu 21.11.1978, do Niemiec (RFN). Przesyłka jest
ofrankowana siedmioznaczkowa serią wydaną z okazji 50 lecia warszawskiego ZOO
(Fi.2437-2443), a uzupełnienie frankatury jest na stronie verso przez naklejenie dwóch
znaczków Fi.2445 i 2431, o łącznym nominale 22,20 zł. Opłata przesyłki według
taryfy zagranicznej od 1.1.1976- 31.1. 1982 wynosiła 20,80 zł przy wadze przesyłki
w granicach 20-50 gramów.
Fot.14 Koperta o wymiarach 180 x 125 mm, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci naklejki z wydrukowanym numerem, przesłanej z Urzędu
Pocztowego Wrocław 48, w dniu 1.2. 1983 roku do b. NRD. Przesyłka jest
ofrankowana czteroznaczkową serią „Pomniki polskiej kartografii” (Fi.2696-2699) o
łącznym nominale 44,00 zł. Opłata za przesyłkę według taryfy wynosiła 44,00 zł
(listy do NRD były opłacane według taryfy krajowej).
Na zakończenie tej części prezentujemy, na fot. 15-18, cztery całości pochodzące z obiegu pocztowego ofrankowane seriami znaczków. Mogą one być zaliczone do całości, które są inspirowane, nie tylko filatelistycznie, także kolekcjonersko. Mają także charakter dokumentacyjny i mogą być wykorzystane przez kolekcjonera do celów nie związanych
z filatelistyką.
Fot.15 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, miejscowej, poleconej z erką
w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem wysłanej z Urzędu
Pocztowego Warszawa 22 w dniu 13.8.1955 roku do...Warszawy. Przesyłka jest
ofrankowana sześcioznaczkową serią wydaną z okazji V Światowego Festiwalu
Młodzieży (Fi.778-783) o łącznym nominale 3,30 zł. Znaczki są skasowane
datownikiem ręcznym z wymienną datą (kat. Myśl. 55 024). Koperta przesyłki ma
charakter pamiątkowy.
Fot.16 Koperta standardowych wymiarów, ilustrowana, wykorzystana podczas trwania
wystawy filatelistycznej, przesyłki listowej, prywatnej wysłana z Urzędu Pocztowego
Wrocław 2, w dniu 12.2.1956 roku do Krakowa. Przesyłka jest ofrankowana
czteroznaczkową serią znaczków z okazji 10-lecia odzyskania Ziem Zachodnich
Fi. 798-801) o łącznym nominale 2,20 zł. Znaczki są skasowane stemplem ręcznym z
wymienną datą (kat. Mysl. 56 002). Koperta ma charakter pamiątkowy.
Fot.17 Koperta standardowych wymiarów, ilustrowana, wykorzystywana podczastrwania
wystawy filatelistycznej przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej przesłanej drogą
powietrzną z Urzędu Pocztowego Łódź 1, w dniu 27.4. 1958 roku do Izraela.
Przesyłka jest ofrankowana pięcioznaczkową serią „Zabytkowe ratusze” (Fi.901-905)
o łącznym nominale 5,80 zł. Znaczki są skasowane ręcznym stemplem
okolicznościowym z wymienna datą (kat. Myśl. 58 015). Przesyłka ma charakter
pamiątkowy.
Fot 18 Przykład wyjątkowy i zarazem „super unikatowy”. Koperta ilustrowana używana
podczas wystawy filatelistycznej, o wymiarach 235 x 152 mm, przesyłki listowej,
prywatnej, miejscowej, poleconej z unikatową erką z wydrukowaną informacja o
wystawie oraz kolejnym numerem, wysłana z Urzędu Pocztowego Szczecin 1,
w dniu 3.11.1971 roku ...do Szczecina. Przesyłka jest ofrankowana czteroznaczkowa
serią „Ludzie pracy” (Fi. 1950-1953) oraz dodatkowo blokiem Fi.,78, wydanym
z okazji XI Ogólnopolskiej Wystawy Filatelistycznej w Szczecinie o łącznym
nominale 4,00 zł. Znaczki i blok sa skasowane okolicznościowym stemplem ręczny
z wymienną datą (kat. Myśl. 71 354).
Ostatnie cztery walory wskazują na możliwość tworzenia kolejnej grupy w naszym wyjątkowym zbiorze. Będzie to grupa całości, ofrankowanych seriami znaczków, wysyłanych z wystaw, specjalnych okazji, imprez i wydarzeń. Można ja traktować jako walory inspirowane prze kolekcjonerów.
Jeden z Internautów przeglądając naszą stronę internetową, zwracając uwagę na sprawę związaną z prywatnymi przesyłkami listowymi, urzeczony wieloma rozwiązaniami, proponowanymi przez nadawców, zadał nam retoryczne pytanie: Skoro w nadchodzącym czasie Poczta Polska nie przewiduje obrotu przesyłkami czyli zniknie korespondencja, znikną koperty, znikną znaczki służące frankowaniu przesyłek ( bo nalepki i biznesowe gadżety kolekcjonerskie nie są interesujące) to czy Poczta może nadal używać, na określenie instytucji, nazwy „Poczta”. Nie mamy na to pytanie żadnej odpowiedzi. A może ktoś z Internautów podejmie się dyskusji?
W następnej części przedstawimy wiele interesującego materiału. Zapraszamy do odwiedzin naszej klubowej strony.
Jerzy Duda
Administrator Piotr
O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI Część 7.
- Szczegóły
- Opublikowano: piątek, 07, marzec 2025 15:19
O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI
Część 7.
Kontynuujemy prezentacje wybranych całości pocztowych jednocześnie zapraszamy do dyskusji na temat kolekcjonowania całości czyli przedmiotu, który nas interesuje i któremu poświęcamy kolejne części cyklu. Celem naszym jest zwrócenie uwagi, ale także pobudzenie kolekcjonerów do zainteresowania się zapomnianym elementem działalności poczty, jakim jest prywatna przesyłka listowa. Mamy nadzieję, że zgromadzenie i zaprezentowanie takich właśnie walorów, nawet z niezbyt odległej przeszłości, pozwoli stworzyć nietypowy i wyjątkowy zbiór o wielkiej wartości kolekcjonerskiej, mający także znaczenie w pracach nad historią poczty.
Według twórców Encyklopedii Filatelistyki wydanej w 1993 roku, należało rozróżnić pięć przypadków całości: całość, całość bezznaczkowa, całość fałszywa, całość filatelistyczna i całość formularzowa. Nas interesuje całość, również całość fałszywa bowiem zdajemy sobie sprawę z tego, że wszystko na całości może zostać sfałszowane, poza kopertą oraz całość filatelistyczna, której określenie nijak nie odnosi się do obecnych warunków. Być może w dobie cenzury, restrykcyjnych warunków zagranicznej wymiany znaczków, kradzieży przesyłek lub ich zawartości określenie całość filatelistyczna miało sens.
W polu naszych zainteresowań są prywatne przesyłki listowe ( korespondencja pod postacią listu, kartki z krótką informacją, przeróżne varia jak np. wycinki z gazet, druki, rysunki, z odpowiednią adnotacją, mogą być również znaki pocztowe, czasami banknoty lub monety), która przeszła drogę pocztową od nadawcy do odbiorcy za pośrednictwem poczty. Staramy się pozyskiwać całości pocztowe od 1918 roku ofrankowane znaczkami wydanymi przez Pocztę Polska, ze szczególnym uwzględnieniem okresu po II wojnie światowej. Sprawdzenie, czy przesyłka przeszła drogę pocztową, jest łatwe wtedy kiedy na kopercie przesyłki znajdują się odciśnięte czytelnie; datownik pocztowego urzędu nadawczego oraz datownik pocztowego urzędu odbiorczego. Natomiast problemem są przesyłki, które mają nieczytelne odbitki datowników lub nie posiadają odbitki datownika odbiorczego. W takich przypadkach decydują inne względy, a o przebytej drodze pocztowej danej przesyłki można jedynie domniemywać.
Tworzenie zbioru, o którym piszemy, i jego opracowanie wymaga czasu, a tego jest niewiele, bowiem jak pisali w 2019 roku analitycy i ekonomiści Poczty Polskiej, do roku 2030 znikną przesyłki listowe i stanie się tak wobec gwałtownego rozwoju elektronicznych środków komunikacji. W aktualnej sytuacji Poczty Polskiej zmiany mogą nastąpić jeszcze szybciej. O listach i całościach społeczeństwo szybko zapomni. Przypominanie, niewiele zmieni. Były w przeszłości akcje przypominające i listy i całości. Była wielka akcja promocyjna podjęta przez UPU w 1957 roku, która miała upowszechnić pisanie listów poprzez organizowanie tygodnia pisania listów. Promocja trwała przez wiele lat, a liczba datowników i stempli okolicznościowych z tekstami reklamowymi o znaczeniu i wartości listu stosowanych w Polsce, liczyła się w setkach. Również kolejna akcja prowadzona w 2007 roku, w 50 rocznicę ustanowienia tygodnia pisania listów, nie stała się momentem przełomowym i także pozostała bez echa.
Kolejną wielką akcję, prowadzoną na skalę europejską, w sprawie pisania listów, podjęło Stowarzyszenie Europejskich Publicznych Operatorów Pocztowych (PostEurop). Postanowiono wydawać każdego roku znaczki „Europa” objęte tematem ustalonym przez PostEurop. W roku 2008 tematem był „list”, a raczej hasło „Napisz mi list” (write me a letter). Nie znamy wyników badań na temat efektów akcji, ale nie wydają się wielce obiecujące.
A zatem; czy warto dzisiaj, w dobie telefonii komórkowej, SMSów, internetu z jego możliwościami imitowania komunikacji bezpośredniej także poprzez stosowanie tzw. emotikonów określających stan emocjonalny nadawcy, a jeszcze przy możliwościach jakie stwarza dzisiaj AI, zawracać komuś głowę sprawą pisania listów i sztuką zwaną epistolografią ( z greckiego epistole – list i grapho – piszę )? Czy warto, skoro dla większości społeczeństwa, w tym młodszego pokolenia, napisanie listu, włożenie go do koperty (?), zaadresowanie, pójście z przesyłką na pocztę, opłacenie i nadanie jej, może się okazać pracą nie tyle ponad siły ile pracą pochłaniającą zbyt duży wysiłek intelektualny. Pozostaje tylko wspomnienie, że kiedyś listy zastępowały gazety, a pisane w najróżniejszych warunkach często w najmniej sprzyjających, dawały obraz sytuacji i zdarzeń, były odbiciem stylu życia, kultury i obyczajów, a nade wszystko były rodzajem informatorów o sprawach ważkich nawet gdy miały jednego adresata. Że listy, do czasu upowszechnienia się telegrafu i telefonu – czyli do końca XIX wieku - były najpopularniejsza formą komunikowania się ludzi na odległość. Nawet wtedy gdy ta odległość jest dla nas dzisiaj śmiesznie mała. Bowiem listy wysyłane były do znajomych mieszkających na sąsiedniej ulicy, w innej dzielnicy tego samego miasta w różnych celach. Często chodziło o zapytanie o zdrowie, pożyczenie książki, umówienie się na spotkanie, drobne interesy i tp.
Skoro nie ma i nie będzie listów warto pomyśleć o czymś co po listach zostało, czyli o całościach pocztowych na które składają się koperty prywatnych przesyłek, często skrzętnie przez dziesiątki lat przechowywane przez odbiorców, a w ostateczności oferowane na portalach internetowych.
Całości o których piszemy są dziełem nadawcy przesyłki, który miał prawo folgować sobie w jej zagospodarowaniu (oczywiście w granicach dozwolonych prawem pocztowym), wykorzystując znaczki pocztowe, nalepki czy naklejki oraz dziełem pracowników poczty i innych instytucji państwowych, którzy mieli prawo dokonywać różnych działach na kopercie w postaci odręcznych wpisów, odbitek pieczątek, stempli itp. O zbiorze całości z kilku ostatnich lat pisaliśmy już na stronie internetowej w cyklu „Co nam zostanie z tych lat...”. Przerwaliśmy cykl z powodu braku zainteresowania i braku walorów, ale ślad materialny pozostanie, bowiem całości są zarchiwizowane i dostępne dla chętnych do współpracy.
Obecny cykl jest wynikiem zaskoczenia, jakie przyniosło przeglądanie „staroci” , w których na plan pierwszy wybijały się całości z naklejonymi kompletami znaczków serii wydawanych przez Pocztę Polską.
Pokazaliśmy przykłady całości ofrankowanych znaczkami jednej serii, a obecnie zaprezentujemy na fot.1- 7 całości, które są niewątpliwie ewenementem i które będą stanowić o wyjątkowości naszego zbioru.
Fot. 1 Koperta o wymiarach 164 x 94 mm, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,
przesłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego, Stróże k/ Gorlic w dniu 1.10.1949roku do USA. Przesyłka jest ofrankowana dwoma (!) seriami znaczkówwydanych przez Pocztę Polską. Pierwszą stanowi wydanie prowizoryczne na przesyłki
lotnicze (Fi 441-442) na które składają się znaczki wydania zwyczajnego tzw.
„moskiewskie” (Fi. 342, 342 A, 343) z nadrukiem nowej wartości i napisem
„LOTNICZA” . Znaczek Fi 442 jest w dwóch kolorach, czerwony i brunatnoczerwony.
Drugą serią jest trzyznaczkowa wydana okazji 5. rocznicy
Manifestu lipcowego.(Fi. 495-497). Frankaturę uzupełnia znaczek Fi. 447. Łączny
nominał znaczków wynosi 250,00 zł (a bez liczenia znaczka w innym kolorze 200,00
zł). Opłata za przesyłkę według taryfy wynosiła 60,00 zł + opłata 50,00 zł za każde 5
gramów. Czyli w przypadku wagi przesyłki 20 gramów, opłata wynosiła 260, 00 zł.
Adresat otrzymał przesyłkę 18 października 1949 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot.2 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej, z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, wysłanej
z Urzędu Pocztowego Sieradz, w dniu 7.7.1952 roku, do Szwajcarii. Przesyłka jest
ofrankowana znaczkami dwóch serii, a mianowicie dwuznaczkową serią wydania
okolicznościowego z okazji 110 rocznicy urodzin Marii Konopnickiej (Fi. 601-602)
oraz dwuznaczkową serią wydania okolicznościowego z okazji 140 rocznicy śmierci
Hugona Kołłątaja (Fi. 603-604). Dodatkowo, nadawca przykleił znaczek Fi. 600
wydania okolicznościowego w 140 rocznicę urodzin Józefa Ignacego Kraszewskiego.
Łączny nominał znaczków wynosi 3,15 zł +30 groszy. Opłata za przesyłkę o wadze do
20 gramów według taryfy wynosiła 1,15 zł. Adresat otrzymał przesyłkę 10 VII 1952
roku, o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot. 3 a, b Dwie koperty standardowych wymiarów, przesyłek listowych, prywatnych,
zagranicznych, poleconych,
a) z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, przesłanej
drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Kamienica na Śląsku w dniu 26.4.
1955 do b. NRD. Przesyłka jest ofrankowana znaczkami dwóch serii,
a mianowicie: wydania okolicznościowego z okazji Dnia Kolejarza ( Fi. 728-
729) oraz wydania okolicznościowego z okazji Miesiąca Pogłębienia Przyjaźni
Polsko - Radzieckiej (Fi.730-731). Łączny nominał znaczków wynosi 2,00 zł.
b) z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,
przesłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Poznań 5, w dniu 15.11.1954 roku do Szwajcarii.
Przesyłka jest ofrankowana, podobnie jak w a) znaczkami dwóch serii (Fi. 728-729)
oraz (Fi. 730-731) o łącznym nominale 2,00 zł.
Opłata za przesyłki wynosiła według taryfy 1,40 zł przy wadze przesyłek do 20 gramów. Przy wadze powyżej 20 gramów opłata wynosiła 1,65 zł. Jak dowiedzieliśmy się od Kolegów Klubowych, wykorzystywanie obu wspomnianych serii na przesyłkach było dosyć częste. Z jakiego powodu? Obie serie znaczków wprowadzono do obiegu pocztowego w ciągu jednego tygodnia
września (9 IX , 15 IX). Znaczki Fi.728 i Fi.730 wydano w nakładach po
200 000 sztuk każdy ( w pierwszym zamówieniu). Być może niskie nakłady stanowiły zachętę do nabycia i ofrankowania przesyłek.
Fot. 4 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej wysłanej z Urzędu Pocztowego Poznań 7, w dniu 19.8.1957 roku do Włoch. Przesyłka jest ofrankowana siedmioznaczkową serią wydania zwyczajnego przedstawiającą pomniki Warszawy (Fi. 761-768) oraz dwuznaczkową serią wydania specjalnego „Rozwój Kolejnictwa Elektryfikowanego” (Fi. 699-700). Łączny nominał znaczków wynosi 4,90 zł. Opłata za przesyłkę wynosiła według taryfy pocztowej w obrocie zagranicznym z 13 lutego 1957 roku, przy liście o wadze do 20 gramów, 2,50 zł, a powyżej 20 gramów 4,00 zł. Adresat otrzymał przesyłkę 27 .8. 1957 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Fot.5 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
poleconej z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem,
przesłanej z Urzędu Pocztowego Bydgoszcz 1, w dniu 18.12 1959 roku do b. NRD.
Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową serią wydana z okazji 40 lecia Polskiego
Czerwonego Krzyża (Fi. 976-978), dwuznaczkową serią wydana z okazji
Międzynarodowego Kongresu Esperantystów (Fi.967-968) oraz znaczkiem Fi. 975 o
łącznym nominale 6,20 zł. Opłata za przesyłkę według taryfy wynosiła 5,60 zł.
Fot. 6 Koperta standardowych wymiarów, przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej,
wysłanej z Urzędu Pocztowego Kraków Nowa Huta, w dniu30.7.1985 roku do
Belgii. Przesyłka jest ofrankowana siedmioznaczkowa serią „Współcześni pisarze
polscy” (Fi. 1832-1838), oraz czteroznaczkową seria; „Dzień znaczka – 100.
rocznica urodzin Xawerego Dunikowskiego” (Fi. 2262-2265) o łącznym nominale
22,30 zł +4,00 zł. Opłata za przesyłkę wynosiła według taryfy z okresu 1.7.1985 –
31.01. 1986 roku, 25, 00 zł.
Fot.7a,b Prezentujemy przesyłkę listową, filatelistyczną (!)(a)
ze wszystkimi atrybutami przesyłki zawierającej znaczki pocztowe dozwolone
do wymiany z zagranicą na podstawie zarządzenia Ministerstwa Handlu
Zagranicznego z 1950 roku (b).
Sądzimy, że przesyłka, poza znaczkami, zawierała także specyfikacje i list do
kontrahenta.
Przesyłka polecona z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, ekspresowa z naklejką, drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego Stalinogród 1 ( Katowice), w dniu 25.4. 1953 roku do USA. Przesyłka jest ofrankowana: dwuznaczkową serią wydaną z okazji uruchomienia fabryki samochodów osobowych na Żeraniu (Fi. 649-650), dwuznaczkową serią wydaną z okazji 110 rocznicy urodzin Marii Konopnickiej (Fi. 601-602) oraz trzema dodatkowymi znaczkami w tym Fi.609, 600, Fi.654. Ten ostatni znaczek, wydany z okazji 10 rocznicy bitwy pod Stalingradem, jest kuriozum bowiem zamiast podpisu Poczta Polska jest napis Polska Rzeczpospolita Ludowa.
Łączny nominał naklejonych znaczków wynosi 4,35 zł + 15 groszy. Opłata za przesyłkę według taryfy z okresu 4.1.1953 – 31.12.1963 wynosiła ok. 4,25 zł (brak informacji o opłatach lotniczych, przyjęto 15 groszy za każde 5 gramów.
Adresat otrzymał przesyłkę 30 kwietnia 1953 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego.
Dziękujemy Internautom i Kolegom Klubowym, za udostępnianie nam walorów. Poszukiwania przynoszą efekty. Mamy do dyspozycji coraz więcej, coraz ciekawszych całości, które będziemy prezentowali w kolejnych częściach naszego cyklu.
Jerzy Duda
Administrator Piotr