O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI Część 1.

Szczegóły

Opublikowano: piątek, 10, styczeń 2025 13:40

O WYJĄTKOWYM ZBIORZE CAŁOŚCI

Część 1.

                     Nie tak dawno pisaliśmy o „całościach” , w sposób dosyć ogólnikowy, próbując zwrócić uwagę, użytkownikom poczty, na ten rodzaj walorów, który powstaje w wyniku prowadzonej korespondencji. Korespondencję można rozważać,   w zależności od jej charakteru i dzielić ją na; korespondencję prywatną, firmową, żołnierską, jeniecką i inne. Przesyłki listowe zaś można rozpatrywać i dzielić w zależności od sposobu obrotu, ze względu na miejsce pobytu nadawcy i odbiorcy, a także ze względu na odrębne taryfy opłat. Kolekcjonerzy od dawna zwracali uwagę na korespondencję prywatną. „Całości”, powstające z prywatnej korespondencji, przez zróżnicowaną   strukturę, na którą składają się elementy; graficzne, piśmiennicze i materialne, posiadają   wartość poznawczą, a przez unikalność, są dla kolekcjonera wyjątkowo atrakcyjnymi, przedmiotami. Uzasadniają to zarówno względy wizualne ( większe powierzchnie do oglądania, bogatą treść, a niekiedy ciekawą kompozycję elementów znajdujących się na powierzchni całości), zasób informacji znajdujący się na całości również oraz bogactwo środków i form przekazu. Dodatkowo „Całość” jest materialnym dowodem inwencji i twórczego polotu prywatnego nadawcy, powstająca z udziałem poczty i w granicach obowiązującego prawa pocztowego. To pozwala rozpatrywać „całości” w kategorii sztuki, a nawet uznawać je za formę „sztuki poczty”. Niestety ten temat nie był dotychczas podejmowany, chociaż wydaje być godny uwagi. Brak również informacji na temat zbiorów o takim profilu. Znane są natomiast zbiory całości w postaci zbiorów regionalnych, tematycznych, firmowych czy „jednego odbiorcy”.

                   Pośród pomysłów na ciekawy temat zbioru całości, jeden wydał się interesujący. To zbiór całości na który składają się koperty przesyłek listowych ofrankowanych serią znaczków wydanych przez Pocztę Polską.

                     Na początku informacja co to jest seria znaczków. Według definicji z „Encyklopedii filatelistyki”, Seria, dwa lub więcej znaczków lub całostek pocztowych, na ogół o różnych stopniowanych nominałach, o wspólnym rysunku, motywie, temacie, nadruku, celu wydania, wprowadzonych do obiegu przeważnie jednym zarządzeniem władzy pocztowej. Znaczki wydane różnymi zarządzeniami, nawet w większych odstępach czasu, mogą być w zbiorze łączone w serie, jeśli maja wspólna cechę...   Wydawanie serii znaczków łączyło się najczęściej z wydaniami okolicznościowymi, a te wprowadzano w różnych krajach na przełomie XIX i XX wieku, a więc ponad pół wieku po wprowadzeniu pierwszego znaczka w danym kraju.

         Poczta Polska pierwszą serię znaczków wprowadziła do obiegu pocztowego w 1918 roku, a wydawanie znaczków w seriach, kontynuowane jest do dzisiaj. Skoro tak, to znalezienie całości pocztowych ofrankowanych serią znaczków nie powinno, jak sądziliśmy, sprawiać specjalnego problemu. Po pierwsze sięgnięto do własnych zbiorów w celu odszukania takich walorów, a także zwróciliśmy się do wybranych Członków Klubu i Internautów z prośbą o udostępnianie walorów. Początek gromadzenia walorów okazał się być obiecujący. Pozyskano siedem całości, kopert standardowych wymiarów, przesyłek listowych, z obrotu krajowego i zagranicznego. Walory prezentujemy na fot. 1 – 7 z opisami.

Fot. 1   Koperta przesyłki listowej prywatnej, zagranicznej przesłanej droga lotniczą

           z Urzędu Pocztowego Świebodzice w dniu 13. 12. 1951 do Francji. Przesyłka jest

            ofrankowana dwuznaczkową serią (Fi. 571-572) wydaną z okazji Festiwalu Muzyki

           Polskiej , 15 XI 1951 roku. W taryfie przewidziano opłatę za list do 20 gramów,

           w obrocie zagranicznym, wysokości 40 groszy oraz dopłatę za drogę lotniczą,

           w wysokości 15 groszy czyli łącznie 55 groszy. Przesyłka jest opłacona znaczkami

           o nominale 1,35 zł ?

Fot.2 Koperta przesyłki listowej, prywatnej, krajowej, poleconej z erką w postaci odbitki

           pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, wysłanej z Urzędu Pocztowego Kielce 1,

           w dniu 18.3.1957 roku do Radomia. Przesyłka jest ofrankowana trzyznaczkową serią

           (Fi. 693-695) zatytułowaną, „Szkolnictwo” wydaną 31 XII 1953 roku.. W taryfie

           przewidziano opłatę za list krajowy do 20 gramów, w wysokości 60 +20 groszy, a za

         polecenie przesyłki 95 groszy czyli łącznie 1,75 zł. Przesyłka jest ofrankowana

         znaczkami o łącznym nominale 2,40 zł ?

Fot. 3 Koperta przesyłki listowej, zagraniczne, poleconej, z erką w postaci odbitki pieczątki

         i odręcznie wpisanym numerem, wysłanej drogą powietrzną z Urzędu Pocztowego

         Wrocław 2, w dniu 31 XII 1954 do USA. Koperta jest ofrankowana dwuznaczkową

         serią (Fi. 671-672), wydaną z okazji „Święta 22 lipca”. W taryfie przewidziano opłatę

         za list do 20 gramów w wysokości 45 groszy, za polecenie 95 groszy i za drogę lotniczą

         w wysokości 35 groszy za każde 5 gramów. Łącznie 45+ 95 + 3x35 = 2,45 zł.

         Przesyłka jest ofrankowana dwoma znaczkami o nominale 2,55 zł. Przesyłka została

         ofrankowana znaczkami, które wycofano 31.12.1953 roku. Dotarła do adresata 16 .01.          

         1955 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego

Fot. 4 Koperta o wymiarach 14,6 x 9,2 mm przesyłki listowej, prywatnej, poleconej z erką w

         postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem wysłanej z Urzędu

         Pocztowego Kielce 1, w dniu 5.1.1957 roku do Radomia. Przesyłka ofrankowana serią

         znaczków „Uchwalenie Konstytucji PRL” (Fi. 622-623) o nominale 3, 45 zł.

         W taryfie przewidziano opłatę 1,55 zł. Przesyłka jest ofrankowana znaczkami, które

         wycofano 30.11.1953 roku. Posiada odbitkę datownika odbiorczego z Urzędu

         Pocztowego Radom 2, 6.II 1957 (?)

Fot.5 Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, poleconej z erką w

         postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, wysłanej z Urzędu

         Pocztowego Poznań 2 – Targi, w dniu 17.10.1947 roku do USA. Przesyłka dotarła do

         adresata 8. 11. 1947 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Przesyłka

         jest ofrankowana czteroznaczkową serią „Świat pracy”, (Fi. 437-440), o łącznym

         nominale 50 złotych. Znaczki zostały skasowane datownikiem okolicznościowym

         stosowanym podczas ogólnopolskiej wystawy ogrodniczo rolniczej w Poznaniu.

         W taryfie przewidziano opłatę w wysokości 30 zł lub w przypadku ciężaru przesyłki

         powyżej 20 gramów, opłatę 36 złotych.

Fot. 6   Koperta standardowych wymiarów przesyłki listowej, prywatnej, krajowej, poleconej

           z erką w postaci odbitki pieczątki z odręcznie wpisanym numerem, wysłanej z Urzędu

           Pocztowego Wrocław 1, w dniu 25.10.1948 roku, do Zakopanego. Adresat otrzymał

           przesyłkę 28.10.1948 roku o czym świadczy odbitka datownika odbiorczego. Przesyłka

           jest ofrankowana czteroznaczkową serią „Wystawa Ziem Odzyskanych” (Fi. 462-465)  

           o łącznym nominale 74 złote. Znaczki są skasowane okolicznościowym datownikiem

           z wystawy. W taryfie przewidziano opłatę za przesyłkę w wysokości 35 zł.

Fot. 7 Koperta o wymiarach 150 x 115 mm przesyłki listowej, prywatnej, zagranicznej

         wysłanej z Urzędu Pocztowego Warszawa 1, w dniu 21 V 1919 roku do Szwajcarii.

         Przesyłka jest ofrankowana pięcioznaczkową serią emitowaną z okazji, I Polskiej

       Wystawy Marek w Warszawie (Fi. 102-106). Znaczki są skasowane okolicznościowym

         datownikiem z wystawy.

            Liczymy, że w najbliższym czasie uda nam się pozyskać kolejną partię walorów

z różnych lat  i różnych wydań znaczków. Będą się rodzić pytania o cele wykorzystywania serii znaczków do frankowania przesyłek nawet w sytuacji zdecydowanie wyższej opłaty niż przewidywała to taryfa. Pytania dotyczące wykorzystania znaczków serii, o niskich nakładach i z tego powodu trudnych do kupienia w okienkach pocztowych. Pytania o popularność tzw. listów filatelistycznch, zwłaszcza tych, które stanowią raczej pamiątki z wystawy niż walor filatelistyczny. Spodziewamy się, że po otrzymaniu większej liczby całości, będzie można dokonać wstępnego podziału do katalogowania. Zapraszamy do udziału z przygotowywaniu zbioru.

                                                                                                                             Jerzy Duda

                                                                                                                  Administrator Piotr

Życzenia Bożonarodzeniowe i Noworoczne.

Szczegóły

Opublikowano: piątek, 20, grudzień 2024 15:47

Życzenia Bożonarodzeniowe i Noworoczne.

             Najserdeczniejsze życzenia Świąteczne i Noworoczne przesyłają, dla Członków Klubu „Cracoviana”, dla Internautów, oglądających naszą stronę internetową oraz wszystkich chętnych do współpracy, autorzy strony.

Jak w latach poprzednich, życzenia ilustrujemy kartkami pocztowymi i widokówkami.

ŻYCZYMY

Ciszy i spokoju przedświątecznego, aby dojrzeć pierwszą gwiazdkę;

(Świąteczna kartka projekt. Maria Ostrowska –Gabryś; Wyd. Biuro Wydawnicze „Ruch”

Rodzinnego, radosnego spotkania przy Wigilijnym stole

(Wigilia; autorka Zofia Stryjeńska, , Krajowa Agencja Wydawnicza).

Wspólnego kolędowania, solo i na głosy, przy akompaniamencie i bez niego;

 Z dołączeniem mnóstwa zastępów niebieskich, które wielbiły Boga słowami:

„Chwała Bogu na wysokościach

a na ziemi pokój

ludziom, jego upodobania”

(Świąteczne kartki, projekt. Maria Ostrowska – Gabryś: Wyd. Biuro Wydawnicze „Ruch”, proj. graficzny Hanna Balicka-Fribes; Wyd. Krajowa Agencja Wydawnicza).

Radości z przyjęcia kolędników

(Świąteczna kartka projekt. Maria Ostrowska – Gabryś; Wyd. Biuro Wydawnicze „Ruch”)

A NA NOWY ROK

Życzenia staropolskie jak na kartce świątecznej z obrazem Józefa Unierzyskiego wydanej przez firmę „POLONIA”.

Aby zakończyć; noworoczną patriotyczną kartką autorstwa krakowskiego malarza Józefa Bracha

Z POWINSZOWANIEM NOWEGO   ROKU 2025

                                                                                                                       Jerzy Duda

                                                                                                          Administrator Piotr

CAŁOŚCI W SZTUCE POCZTY

Szczegóły

Opublikowano: piątek, 13, grudzień 2024 09:40

CAŁOŚCI W SZTUCE POCZTYW lutym 2013 roku, na klubowej stronie internetowej ukazał się tekst, którym próbowaliśmy zachęcić kolekcjonerów do szczególnego zwrócenia uwagi na tak zwane „całości pocztowe”. Według definicji podanej w Encyklopedii Filatelistyki wydanej w 1993 roku: Całość, koperta, list składany, karta, formularz i tp., ze znajdującymi się na nich znaczkami, stemplami lub adnotacjami opłaty pocztowe, bądź stemplami lub adnotacjami o zwolnieniu z opłaty: niekiedy z nalepkami , stemplami pomocniczymi, tranzytowymi, docelowymi i odbiorczymi stemplami lub adnotacjami cenzury, kontroli celnej itp., zarówno o charakterze pocztowym jak i współpocztowym...

Uznaliśmy wówczas, że nic tak efektywnie nie reklamuje filatelistyki, jak starannie przygotowanakoperta do wysyłki, ofrankowana ładnymi, nawet w potocznym tego wyrazu znaczeniu, znaczkami, ułożonymi niekiedy w efektowny wzór. Jeśli jeszcze na tej kopercie znajdą się znaczki pocztowe o ciekawym temacie, albo uznane za unikatowe to zainteresowanie zarówno osób postronnych jak i – a nawet głównie – adresata przesyłką osiągnie apogeum. Odważyliśmy się zażartować, że otrzymanie pocztą wysokiego rachunku za zużyte gaz lub energię elektryczną, w starannej i ofrankowanej pięknymi znaczkami kopercie, mogło by złagodzić reakcje adresata. Mógłby on potraktować taką kopertę jako „całość” i zachować dla potomnych. Fantazjowaliśmy dalej, że otrzymywanie takich „ładnych” kopert mogło by zwrócić uwagę członków rodziny, szczególnie dzieci i młodzież, na znaczki pocztowe.

Całość ma wiele cech o których wiedzą kolekcjonerzy poszukujący unikatów, którzy „bawią się” w detektywów, historyków, socjologów, a nawet artystów.

a/ Każda całość pocztowa jest unikatem

b/ Całość ma charakter i formę dokumentu wizualnego, pierwotnego ( formę jaką

     nadał twórca), który to dokument, w określonych sytuacjach, nabiera dużego

     znaczenia w różnych dziedzinach życia społecznego,

c/ Całość ma bardzo zróżnicowaną   strukturę, na którą składają się elementy;

     graficzne, piśmiennicze i materialne, dzięki czemu posiada ona wartość poznawczą

     oraz stanowi   przedmiot badań,

d/ Całość jest produktem masowym, powstaje z inspiracji nadawcy i często jest efektem

     działania spontanicznego, a więc pozbawionego ingerencji czy przymusu

     wywieranego na jednostkę,

e/ Całość jest materialnym dowodem inwencji i twórczości nadawcy, powstającym z

     udziałem poczty i w granicach obowiązującego prawa pocztowego. Może być uznana

     za formę „sztuki poczty”,

f/ Całości mogą tworzyć samoistny zbiór, o zasięgu terytorialnym i tematyce przyjętej,

     według   własnego uznania i autorskiej koncepcji, przez   kolekcjonera, bowiem

     elementy zbioru poddają się periodyzacji, podziałowi na kategorie grupy,

     podgrupy, działy, jak również podatne są na rozwiązania nietypowe, indywidualne.

g/ Warunkiem koniecznym zaliczenia przesyłki do zbioru „całości” jest

     poświadczenie, mające różnorodną postać, przyjęcia jej przez placówkę pocztową

     do przemieszczenia i dostarczenia. Ten warunek odnosi się zarówno do okresu

       wcześniejszego, jak i współczesnego. Współcześnie, warunkiem zaliczenia przesyłki

     do „całości” jest spełnienie przez przesyłkę warunków określonych w

       obowiązujących regulaminach pocztowych dotyczących jej przyjęcia,

       przemieszczenia i dostarczenia.

       „Całości” są atrakcyjnymi, z punktu widzenia kolekcjonera, przedmiotami zarówno ze względów wizualnych ( większe powierzchnie do oglądania, bogatą treść, a niekiedy ciekawą kompozycję elementów znajdujących się na powierzchni całości), z powodu   zasobu informacji znajdujących się na całości również   bogactwa środków i form przekazu tych informacji. Filateliści o tradycyjnych poglądach, zżymali się, że wiele „całości” powstaje z inspiracji innych filatelistów, że wcale nie są całościami, a tylko listami filatelistycznymi bowiem mają nalepione całe serie znaczków, bloczki, arkusze i tp, których nominały są wielokrotnie wyższe od potrzebnego ofrankowania. Dla większości kolekcjonerów takie właśnie „całości” stanowiły największą atrakcję, stając się przedmiotem szczegółowych ocen, a nawet badań. Ważne, że znalazła się grupa kolekcjonerów poszukująca nowych tematów i nowych rozwiązań.

Autorzy klubowej strony internetowej w marcu 2016 roku zapowiedzieli akcję traktowaną w formie „zabawy – nie zabawy” pod hasłem „Igraszki z pocztą”. Zabawa polegała na prezentowaniu na stronie internetowej skanów kopert różnych przesyłek listowych. Warunkiem naszej zabawy było dostarczenie skanu przesyłek ofrankowanych znaczkami wydanymi przez Pocztę Polską w ostatnich kilku latach do tego ofrankowanych zgodnie z taryfą obowiązującą lub zbliżona do niej (+ - 20 5). Mogły to być przesyłki listowe zagraniczne zwrócone nadawcy przez adresata, zwroty przesyłek przez pocztę, przesyłki inspirowane filatelistycznie.

Coraz częściej w prasie pojawiały się informacje o tym, że pisanie listów, a tym bardziej wysyłanie ich drogą pocztową, wychodzi powoli, nie tylko z mody, ale i życia codziennego. Zauważali to również analitycy i ekonomiści Poczty Polskiej. Liczby nie kłamią, a zmniejszanie się liczby   wysyłanych przesyłek listowych jest wyraźny i nic nie wskazuje – przynajmniej na razie – że coś się może zmienić w tej sprawie.

Opublikowano raport opracowany przez analityków i ekonomistów Poczty Polskiej według których do 2030 roku zniknie przesyłka listowa. Stanie się tak wobec gwałtownego rozwoju elektronicznych

19 listopada 2018 roku zaproponowaliśmy Członkom Klubu „Cracoviana” oraz Internautom , prowadzenie akcji polegającej na   prezentowania na klubowej stronie internetowej przesyłek listowych pod wspólnym tytułem „Co nam zostanie z tych lat...”. Akcja trwała do końca roku 2018. Łącznie emitowano 5 odcinków (19.XI; 22 XI; 30 XI; 14 XII i 27 XII). Pokazano szereg całości pozyskiwanych w różny sposób ofrankowanych znaczkami wydanymi przez Pocztę Polską S.A.

Sprawy dotyczące zmian w zakresie powszechnych usług pocztowych, w tym przesyłek listowych, wyraźnie przyspieszyły w ostatnich pięciu latach. Od 1 maja 2021 roku listy polecone są nadawane bez znaczka. Od tej daty nie ma możliwości opłacania znaczkami nadania listów poleconych krajowych i zagranicznych. W wielu krajach wprowadzono

e-znaczki, jako cyfrową alternatywę dla tradycyjnych listów. Od 1 stycznia 2025 roku Poczta Polska wprowadza obowiązek korzystania z systemu e- Doręczeń, który ma zastąpić tradycyjne listy polecone. Pomimo doceniania wartości korespondencji listowej, w różnych grupach wiekowych, potrzeba jej wyraźnie maleje. Pojawiły się nawet prognozy mówiące o tym, ze to nie rok 2030 będzie końcem przesyłek listowych. Koniec przesyłek listowych nastąpi w roku 2025. W tej sytuacji „całość pocztowa” musi być redefiniowana jako przedmiot, także jako walor kolekcjonerski.

            Bez względu na rozwiązania przyszłościowe, dotychczasowe całości należy rozpatrywać także w kontekście sztuki. Mieliśmy już „Sztukę poczty” (Mail art.), ale dotychczas nie uwzględniono faktu, że całość można, a nawet trzeba rozpatrywać w kontekście sztuki poczty. Przy całej różnorodności rozwiązań formalnych, graficznych, estetycznych kompozycyjnych, z wykorzystaniem koperty i znaczków, poczta inspirowała zarówno użytkowników ( nadawcy) jak i twórców, którzy wykorzystali pocztę jako „narzędzie sztuki” i narzędzie artystyczne. Z jednej strony mieliśmy takie „narzędzia artystyczne” jak koperta, korespondencja i inne materiały, a także znaczki, naklejki, stemple, datowniki projektowane przez artystów, a z drugiej nadawcę, człowieka z poczuciem estetyki, kreującego się niekiedy na artystę, chętnego do zaspokojenia wymagań estetycznych odbiorcy.

Artyści wykorzystali pocztę do stworzenia w latach sześćdziesiątych XX wieku „Sztuke poczty” czyli „Mail art.” Za jej twórcę uważany jest Rayen Johnson, który założył w 1962 roku w Nowym Jorku Correspondence School of Art. wykorzystującą instytucje poczty do propagowania przeróżnych pomysłów. Jak się okazało pierwsze próby, pierwsze listy były przez niego wysyłane już w 1945 roku. Były to – jak się pisze- zwykłe, powszechne listy czy koperty wykorzystując kolaże, z fragmentami prasy, wzbogacone satyrycznymi rysunkami, komentujące codzienne historie z życia autora. Artyści wykorzystywali pocztę do przesyłania listów, telegramów, paczek będących dziełami o charakterze konceptualnym. W przesyłkach informowali o własnej działalności artystycznej, o podejmowanych pracach, o inspirujących pomysłach dzięki czemu tworzona była sieć obiegu sztuki poza instytucjami takimi jak galerie czy muzea. Co ciekawe, w latach sześćdziesiątych XX wieku, zainteresowanie Mail artem wśród artystów rosło, a efektem była zwiększająca się liczba wystaw, prezentacji . Ciekawe jest to, że prace na wystawy przychodziły pocztą, a nawet że były wykonywane według listowych instrukcji.

Czy zatem „całości” można rozważać w kategorii sztuki poczty? Czy w dzisiejszej rzeczywistości warto jeszcze rozważać taką sprawę? Czekamy na głosy, uwagi, komentarze oraz propozycje zarówno od Członków Klubu jak i Internautów korzystających z klubowej strony internetowej. Aby jednak dać niewielki choćby materiał poglądowy, pomocny w dyskusji, zaprezentujemy na kolejnych fotografiach (fot 1 a, b; fot. 2 a,b; fot.3 a b, fot,4, fot. 5a b, fot.6), kilka wybranych całości pochodzących z różnych części świata, także z Polski. Prezentujemy koperty przesyłek recto i verso dla lepszej orientacji, nie opisując ich z punktu widzenia filatelistycznego, pozostawiając widzowi ocenę, z punktu widzenia artystycznego.

Fot. 1 a,b

Fot. 2 a,b

Fot. 3 a,b

Fot.4

Fot.5 a,b

Fot. 6

         Czekamy na Państwa oceny, komentarze, uwagi i propozycje.

                                                                                                                  Jerzy Duda

                                                                                                       Administrator Piotr