HIT POCZTY POLSKIEJ LAT 50. I 60. XX WIEKU. CAŁOSTKA Z 1957 ROKU Cp 21, KOPERTA ZE ZNAKIEM OPŁATY JAK ZNACZEK Fi 892 (SAMOLOT NAD KRAKOWEM). CZĘŚĆ W3/Cp

                         HIT POCZTY POLSKIEJ LAT 50. I 60. XX WIEKU.

CAŁOSTKA Z 1957 ROKU Cp 21, KOPERTA ZE ZNAKIEM OPŁATY JAK        

                       ZNACZEK Fi 892 (SAMOLOT NAD KRAKOWEM).

                                                    CZĘŚĆ W3/Cp

 

            Dnia 31 sierpnia 1957 roku Poczta Polska wprowadziła do obiegu kopertę lotniczą ze znakiem opłaty jak na znaczku Fi. 892 (samolot nad Krakowem) na podstawie zarządzenia z dnia 30.08. 1957 roku Dz. Ł.. nr 27/1957, 235, poz 187. Koperta stała się, moim zdaniem, hitem kopert lotniczych wydanych przez Pocztą Polską. Przede wszystkim była udanym produktem wykonanym starannie w kolorze granatowym strony zewnętrznej i szaroniebieskawym strony wewnętrznej z poddrukiem giloszowym lub bez niego (gilosz z francuskiego guilloche, zawiły rysunek ornamentowy używany do zabezpieczenia druku lub w charakterze dekoracyjnym). Koperta produkowana była z papieru lekkiego (o gramaturze 13-16 funtów) dla obniżenia kosztów przesyłki. Od czerwca 1957 roku do stycznia 1963 roku, a więc w okresie ponad 5, 5 roku wydano ją w 12 nakładach (sygnatury od VI-1957, VII-1957, X-1958, VII-1960 i td, do sygnatury I-1963) od 50 tyś sztuk do ponad 800 tyś szt. w jednym nakładzie Łącznie wydano ok. 4 458 000 szt. W większości kopert znajdował się arkusz cienkiego papieru do korespondencji.

            Powstaje pytanie co było pierwsze czy znaczek Fi. 892 czy całostka Cp.21. Znaczki lotnicze w tym znaczek z widokiem Rynku krakowskiego wprowadzono do obiegu pocztowego 6 grudnia 1957 roku zarządzeniem z dnia 9.11. 1957 roku, a więc ponad 3 miesiące po wprowadzeniu do obrotu pocztowego całostki Cp. 21. Czy zatem projektant znaczka i jego rytownik J. Miller projektował wpierw znaczek czy opłatę na kopercie lotniczej? To jest pytanie do specjalistów.

Nas natomiast interesuje pocztowe i kolekcjonerskie wykorzystanie koperty lotniczej, na której znak opłaty ma motyw krakowski. Przykłady pocztowego wykorzystania kopert Cp.21 prezentujemy na kolejnych fotografiach.

 

Fot. 1, 2, 3   Na kolejnych trzech fotografiach (fot. 1,2,3) prezentujemy wykorzystanie

                     najwcześniej wydanych kopert o sygnaturach VII-1957 i X –1958

                     wykorzystanych do przesyłek listowych wysyłanych drogą lotniczą z Urzędów

                    Pocztowych Tuchów, Warszawa i Podkowa Leśna do krajów europejskich (

                     Francja, Szwajcaria i byłe RFN). Taryfa za list do 20 gramów wynosiła 3.40 zł,

                     a więc przesyłka nie wymagała uzupełnienia dodatkową opłatą.

         Inaczej było z przesyłkami do USA. Taryfa przewidywała opłatę w wysokości 4.00 zł jeśli przesyłka listowa ważyła 5 gramów (za list do innych krajów 2,50 + 1,50 dopłata za przesyłkę droga lotniczą do 5 g.). Przykłady pokazane są na dwóch kolejnych fotografiach (fot.4 i 5).

Fot. 4, 5   Koperty o sygnaturach I-1963 i VI-1960 wysłane z Urzędów Pocztowych Kraków

               1 i Warszawa (?) do USA. Obie przesyłki posiadają dodatkowe znaczki o nominale

                 60 groszy uzupełniające ofrankowanie. Na fot. 5 widać że jednym z dodatkowych

                 znaczków przyklejonych na awersie koperty jest znaczek o nominale 10 gr. z serii

                 miasta polskie przedstawiający widok Wawelu (Fi. 1060)

   

                 W przypadku wysyłki listu do USA także do Australii o wadze do 10 gramów taryfa wzrastała do 5.50 zł. Wymagało to uzupełnienia frankatury o 2,10 zł. Przykłady uzupełnienia frankatury po naklejeniu 2 i 3 znaczków pokazane są na fot. 6,7 i 8.

Fot. 6,7 i 8 Koperty o sygnaturach V-1961, Vi – 1957 i I- 1963 wysłane z warszawskich

                   urzędów pocztowych (81, 92) do USA i Australii z naklejonymi dwoma i trzema

                   znaczkami uzupełniającymi frankaturę koperty lotniczej.

            W przypadku wysyłania przesyłki listowej, poleconej w kopercie lotniczej (Cp.21) była ona uzupełniana dodatkową naklejką erki, a także kolejnymi znaczkami na awersie koperty w celu uzupełnienia frankatury. Przesyłki polecone do krajów europejskich wymagały dopłaty 3,10 zł. Przykłady są pokazane na fot. 9,10, 11i 12

 

Fot. 9, 10,11, 12 Koperty o sygnaturach II-1962, I-1963, X-1958 przesyłek służbowych z

                     pieczątkami Narodowego Banku Polskiego wysłane z Urzędów Pocztowych

                     Warszawa 14 do Finlandii, Francji i Austrii oraz koperta przesyłki prywatnej

                     Urzędu Pocztowego Kraków 5 do Szwajcarii. Na wagę zwracają; koperta na

                     której uzupełniono frankaturę znaczkiem z serii miasta polskie z 1960 roku Fi.      

                     1060 o nominale 3,10 zł dość rzadkim na korespondencji oraz koperta wysłana

                     z Urzędu Pocztowego Kraków 5.

            Koperty Cp.21 wykorzystywano również do kolekcjonowania datowników okolicznościowych w szczególności do datowników związanych z lotnictwem. Na fot.13 koperta z datownikiem inaugurującym lot Warszawa – Amsterdam. , który odbył się 1 VI 1959 roku. Koperta filatelistyczna wysłana do Amsterdamu przez Państwowe Przedsiębiorstwo „Ruch”. Według Katalogu polskich stempli okolicznościowych Andrzeja Myślickiego wspomniany datownik ma numer 59 031 jest datownikiem ręcznym o stopniu rzadkości B.

 

            Zarówno całości ofrankowane znaczkiem lotniczym Fi. 892 jak i całostka Cp.21 w postaci koperty z nadrukowanym tym samym znaczkiem zasługują na zainteresowanie szerszego grona filatelistów spod znaku „Cracoviana”. Poza uczestniczeniem w naszej klubowej zabawie kolekcjoner może z powodzeniem przygotować kolekcje, a może i zbiór wystawowy w oparciu o wspomniane dwa walory w miarę dostępne na rynku filatelistycznym. Ale to tylko nasza propozycja do rozważenia.

                                                                                                                  Jerzy Duda

                                                                                                       Administrator Piotr